Full text of "De affectibus capillorum et unguium tractatus"

See other formats

>VOPlSCI FORTVNATI 

p L E M P 11 

amstelredameisisis 

Attiiam & Weaidnae Doaoris atque ejufdemin 
XiOvaaienfi Pf©fc(Ibns PrimariJ 

C APILLORVM 
-et ANGUIUM 
TRACTATVS. 

apospasmation EIBRI SVl 
De particularibus externis corporis humani 
aSSe^ibus. 

AD 

llluftnffimuiti Bc ReverendiflSmum Virum 
B.T^eoborvm Skvmin^vivm 
Epifcdpum i^aa:iauopolitanuro. 



L O V AN 1 i> 

Typis&fuDQPtibs» HIERONYMI NEMP.EI 
AnQoi^^Sk 




1 h L V ST R I S SIM O 


ET REVERENDISSIMO 

D O MINO 

THEODORO 

skvminovio 

dei et apostolic^ sedis gratia 

E P I S C O P O 

gratianopolitano 

Saadiffimi D. N. Pone. Mak. 

p R JiE AT o DOMESTICOr 

. Ag ST E ;N T J . - 

ALBAM RVSSIAM 

s V F F R A G A N E O. 


‘C A S T o % I PR>E L A t O YI L N E N SI &c. , 

ViF. PlemBiv s gaadcre & bene rem gerere. 

Ot terris peragraps , tot pp- 
pulpruni rnocibus; perlpedis^ 
. jpt ,viris^4p^is j 
luinitiatibus cognitis»belIi Polpnise in- 
)tn , tand^^ 

os iii " ? a apud 


E P I S T O E A 

apud. Grudios biennium confides ,,&: 
Academiam' hanc noflram dignitatis- 
Xuae fptendore illuftras. Hic ad Te , 
Digniffime PrEeful, DoAprum pr»^ 
cipui lubentes & freguentes vifunt,, 
de fcientia tpatibet diflerentem au-» 
diunt,abftrufe difguirentem nrirahtun- 
In his- ego noimen profiteor meum 
gui qnoties admiffionem dediiM{ de- 
difti autem, guae Tua eft ficiMtas,,mi^ '- 
hi fiEpiufcule. toties polym^hiam? 
Tuam fufpexi , colui». Vt alia taceam 
dum de tricis eapillorum- Rufficis-. 
verba feceremus, diceremgue WillkU- 
mum Scotum j Regis ve? 

fb*! ac Reginae-Archiatrumvexiftima- 
& au{um‘ efffi feribeire^, affed:um ilKf 
pilorum efle imaginarium: »- fiip®-* 
lUtinfijm^hiilofiatfii indigne primnnr 

^ id ac- 



DEDI C ATORI A. 
i<l accepifti j deinde meam advocatio¬ 
nem pro gente Tua fortiflima flagi¬ 
tans, utifti nobili Scoto refponderem, 
inftimulafli :quod quidem, & omne 
httjufmodi bellum libenter ^ me mt^- 
limur, in veflarae fpem grati®: ac fateri» 
debeo , panopliam Hie feu armaturam^ 
integram a Te mutuatum efle 3 tant 
enim dilertb ,enuckatb , dilucideque 
n®:urami trichomatis , quam Flieam 
vulgovvoeant,mihiexplicafti;,ut Me¬ 
dicus peritiuspoflit nullusi I d quod lu^ 
culentb ■ eleganss & perdoda 

©pikoIiiTuahic fubj-undra, e qua velnt 
Ileonenrex ungua,variam atque abun* 
dantem? Tuam dodrinam eruditio¬ 
nemque animadvertere cui vis licet: Er- 
gb animum manumque Tuo dudu ad 
fciibehdum appellens confeci apolo- 
^ l, giam 



Ei;iSTOE,A^ DEDICAT, 
giam pro natione ®^eftra. Hebc quia te¬ 
nuis nimis erat& exigua, quam utfola 
edecetur , integrum de omnibus capU- 
lorum vitij s cradatum eonj unxi,quem 
llluflrifl. nomini Tuo »di(io, confecroj 
ac veluc mnemofynon mei ofFerO j Ut 
eonftec pofteris, nobili{Hmseque 'Ki» 
genti:, me dignitatis Tute & gratiae 
fuifle praefignem teftimatorem & acui- 
' torem. Vale; ifeliGiterque , jam abiens, 
ad Tuos reverte, ac diu -Ecclefiae Dei 
Regique Tuo vi ve. Quod ut fiat, vota 
‘facere non CeCabo* Iterdm & fupre» 
mum Scripii Tbvanij die VMfc 

O&obris oio. toc.LXW. 



e L A R I S S IMO 

rXPERIENTISSIMOQVE VIRO 

VOPISCO FORTVNATO 

P LEMPIO 

doctori et professori medicina 

IN ACAD. LOV. PRIMARIO 

T. Sv-E. Gr bene^c fiy^ 

I N nupero mftro colloquio ; quod de tuenda mea valetudine , hoc appor-^ 
tuno anm tempjorehahui tecum vir Clariffime, cum de varijs morbo^ 
rumjjmptomatibm , eorum^-medelis te audiremincidit- etiam occaji» 
de Plica difcurrendi,) affeStione multorum in Polonia- periculosa , adeoj^ 
pertinaci^ ut DoSkifimorum etiam opimam s huc ufque-yfed etiam nunc 
eludat : &jum de illius okcumjiiintqs loqueremur , ecce novum^ vere novum €a- 
ledonq fatum ingetiq ^ audire mihi licuit. Dixijii vir ClariiTnrxe Medicum ali'~ 
quem Scotum .nuper feripf^e de Plka , eiufj^ non aliam dedijfe. caufam ^ quam 
pectendi capillosnegrtgentiam:,&Mtfenfibili obie&ioni refpondeat^ cur in febtione 
Plicarum, fanguis quandoque videatur , vermium illum ^e in capillis fcaturiett- 
tium , qups Heinfim non ita.pridemfingulari elogio honoravit;. Si ignarus rerum 
fcripfit i condolendum : fed turpe ejlDobtori .-. fi prudens, retutidenda calumnia 
plurimis PUea laborantibus famofa : fedrViderint alij,,. Mifi - forte, fucos etiam 
yenditarc Namni:emcedat:iCr , qua^ - : 

Pec.Mafe pauperiem-: fugiensf. 

mPolofiia pafiimqu&ritquiddevoret; vicos olrerrans. Vm tamen^prudenti tam-- 
ipfoteias dicendiUcentia minime concediturcum non in quaflu fides , fed rei evi-, ^ 
dmtia.c]fe deiet.i eaque dcmpnftrari fcieikifice.^ ut ab homine Do&ore , more fo^r 
litOyafkxiim remm fe^^ ut potuis remrfer caufam quam caufam per ' 

'^em mtefltgamus.^^ Pt certe multas vel fcelus fingitvel invida etiam doStifiimk : 
fupponiinavos,t quos non detegit nifi tempus-i vel.purgata innocentia quando^ 
que tamen prafumptionem.augerepotefi veL hominis ., velgentis conditio t uti de 
SM^fyft^cMilario^f , ■ . . 

; \Cuiiilj:^acdteIlu 




pAtrhta fau$ OuiHus r- 

Qui modo venifti noftram Mendicus tn urbem,' 

Waulmp mutato nomine fis Medicus., . ' 

Popularibus autem illis, etiam perfidia in Principem i lucrum quarere, funefim 
Regis optimi exitus non ita pridem comprobant. Annales nofibri & qui Pii^ 
ctrcumflantias penitius intro^iciunt , sdiam eius dicunt originem» Florus Ida^ 

. chimi Pafiorij Polonicus Libro 2 cap. 14. narrat tempore Lejci Nigri Polonia-^ - 
fum Principis in Ruffia a tranfeunti bus Tartaris,immrffis humanis cordibus, 
quae veneno imbuerant,infe(fi:as aquas, nova morborfigenera peperifle,quo- 
rum ut caufa diu fefellit Medicos, itafbboles hodicq; in inexplicabih trica¬ 
rum contage, qaaniPlicaiif^ocant,creditur vulgo fup^dlfe. HiiiUsTfarf^ici 
[celeris meminit etiam Spondanus ( Bz.ovium , Cromerum , Dlugofiium , 

, alios qu; hijloria polona vacarunt, pratereo) Anno ixSjinum. to. [caterum, 
inquit, sie Rufii quidem quanquam foeij , prorsus experus malorum a Fairtaris 
[uere [nam exeeffari illi e Rufiia, ut efi mdtitiofium hdmmumgenus, atque in- 
. cantationum & veneficiorum gnarum aquas omnes infecerunt, exfeStis captivo- 
rum caforum cordibus, & prafentifiimo veneno imbutis , < acverubus fiubter aquas 
defixis : unde plurimi mortales, < eim ferius mMi caufaaninfOd^erfa effetmife- 
rabiliter extintti funt.'] Non facit quidem hic Flicamemionem concors in 
Rufiia traditio approbat Plicam ab infe 3 is illis aquis derivari :-adiu 9 ante etiam 
forte regionis temperamento , ut apud plerofque illius tragus incolas hacaffe^io 
fit malum quafi hareditarium. Sic aquar-tim qualitas Styriaca dicitur generare 
ftrumas. Et cibos potuff^per furdigeftionem, & continuam novi humoris accefih- 
nem alterare nojiracorpora , plufquam certum eft: fic de venenatis hominibus , qm 
ferpentibus ad ultimos Mgypti receffus vefcuntur , a multis traditur. Humor au-^ 
tem ide nocivus, -pro varietate temperamenu in varijs corporibus varius, fi forte ' 
largius in .aliquod infiuxeritfacilius totum corpus-pervagabitm, ac ad ipfim 
rddicale.pertmget /^.velut inlebete aliquo, calore nativo coS;m, emjfejfetj con- 
crefcetqgXorpori) tanto di^ciliusexpellendus ,■ quanto folidius firmatus^ ^odji 
novo aliquo calore, eoq^ forti premetur inttis, diffundi quandoque ^ evaporare 
poterit: ideo qui ab infantia hoc Pdicpmalum[entium, s^plerumque ( non fempet 
quidem ob defectum caloris debiti, fed plerumque) in adolefcentia a Plica libe¬ 
rantur yilla enim ataturtemperies, caloris confervaiioni accommodatifiima , de¬ 
coquit fuperfluay & necejarium tantum tuetur ac fovet temperamentum, lii 
fmibus autem-difficilior curatio: nifi oh defebtum nocivi humoris , vel propter 
exiguitatem fui lente evanefcentis, .yel cibo fibi , aut aere contrario fefe dijfot- 
ventis :fic Plica laboranti caput radere m Fvlonia, ‘^letale i in Tartaria veroffi 
quis plicatus in eorum captivitatem devenerit, rafur a minime nocet, bonitate 
elimatis interveniente , vei impia ciborum, laborum^ afiiduitate fiyfufiornm 
.accedente» Hac caloris nativi variatio ^ variat etiam Plica genits ^ dtia^m 
, . f . ■' ' ' mfcalOi 



^afcutai atiafaminA dicitur, Ttemminatw talis a ratiommndeviat i eumfo-^ 
lers naturalium indagatrix antiquitas , differentiam quaft fexus , arboribus 
etiam nonnullis, flantis 3 laffdibuf^ affinxerit. Qua famina, totum patientis 
horribiliffie^taculo involvit caput ^ ut non tam capilli , quam villofus aliquis.pU 
Im, congenitus homini videatur: talis, quia ex niniid humoris forte vifcoji abun~ 
dantia > & debiti caloris defedu oritur , curatio plerumque dejpcrata. Sed maf- 
£ula , qua propendentes aliquot ad tnflar funiculorum plicaturas habet, licet & 
illa ad fcita hadenus medicamenta maxime contumax 3 fape tamen ffionte :fud, 
eonfumpto foTte.per calorem humore nocivo, decidit 3 & patientem a doloribus^ 
molejip abfolviu Sed neque hoc perpetuum, ut vermes fupranominati femper 
plica adhareant: Multos vidi laborantes Plica a vermibus his immunes : inter 
alios Virum obilemPolonum3 Petrum Michaelem Niefmierskj nomine, fere 
fexagenarium in Alba %uffia mihivicinum, cui capitis pars fuperior Plica fa- 
mina , ad infiar pilofa pyramidis implicata, nullum unquam habuit pedunculum: 
imonum a vermium illorum molefiid, quandoque vexaretur interrogatus, con-, 
fiantifimemgabat 3 eam^ occultam, fiki tricarum illarum dicebat qualiiateih, 
ut fi vivus aliquis de fimiliffiecte vermis 3 acceptus aliunde. Plica relinqueretur 
• impofitus 3 neceffarib moreretur. Sive vis humorum illi contraria fuerit, five 
mercurm, pediculis fecundummultorum experimenta noxius , quo ille maxime 
quondam, eb Ignorantiam morbi (totus enim antequam malum in Plicam emer^ 
geret-contortus, alterius affe^ionisprofe ferebat genus) curabatur, capillos vir¬ 
tute fua tinxerit, ignotum fuit omnibus: c^.fecuuictum , mihi maxime dubhm, 

■ eum illa medicamina ante viginti & amplius atinos fumpta, loci, ciborum'', aio- 
tis mutatione debuiffent-evanuiffe. Tum quod etiam in defed:um 4 rctiry, humor 
‘ alias vitiatus, & igne nativo calefactus, Ji.nimium fit acer, # aduflus ac ero¬ 
dens ( qualis efi materia elephanttajk: experientia vero confiat elephantiacos 
nen effe pedkukfos) gignendis pediculis Jit ineptus. Aldrovandus L. 5. de In- ^ 
fextis addit j-Humorem talem adeo efle naturae animantium inimicum , ut 
'nec mures, nec murex eum guftare audeant, quin inftar aceti terram fe¬ 
rmentet, tefte Medicorum Coryph^o Galeno , talis amem humor Plica etiam 
iuborantibus 3 pro temperamento patientis potefi contingere. Qmd igitur dixi at 
ve^neficijs Tartarorum hoc Plica malum originem ducere, cerxifi ntum efi. Sed & 
hacconfiderandtm: in remotifiimis quoque a Pufiia Rubra (mius aqua , ut di- 
&um 3 infecta ) regionibus, centum & amplius militaribus germanicis ab ea 
'difiantibus hominibus etiam illis, quibus nullum cum Rufiis , fibi vel maioribus 
fuis commercium intercedebat , hoc malo torqueri fape evenit , occulto nobis re- 
gionis genio. Debilitatur primo patiens , tum capitis -dolor acuti fimus, contor¬ 
tio membrorum, mirabiles intercedunt cruciatus: '& ni maturepyoffikta— 
tury ^xmmmt: cum vero nefeiam mali caufa, venefeia plerumque mufan 

? r , tuY^ 



iur) vulgi f de. Hetnedium his doloribus experientia docuit ; decolla urj[i 
hranca, cuius efus in PoLonid familiaris ^ lavatur caput plentis aliquoties ., 
plicari crines incipiunt, fpes certa convalefeentta, & omen finiendorum daio.. 
ruminfaUbile : Plicas tamm exortas inde, vel evellere, velrefecare, vel attt-.. 
tere, prafemaneum. efipericulum recidiva , & inJebilitato corpore,etiam mor^ 
iis. Polonis hic morbus Gqzciziec quaft clavicularius, quod corporis , capkit 
pracipue, clavis confixi dolorem, aquet. En habes fidem Plica , qua mercatur 
Scotus ille,'Vir ChvifCime. Involuti ex longo decubitu , vel pectendi negligen- 
tid crines caufanmi. inmmm- atiqaem mfcerurn dolorem ? cantorquentne ho- 
minem? 

AdimuntneaKjs {uaritonia membris-?, 
qud tricantur facilitate:, eHem extricantur, ^ niMa f equitur alteratio: in Plica 
contrarium. Irm huic .male, non crintum tantum plicatura, fed etiam unguium 
excretione portentosa , natur a. medetur nonnullis enim, fi forte contrarius 
in capite.pradojninaturi humor , venenum iUud'm . ungues excitur ^ pxodeunt^ 
contorti , nigri , crafi, a.fiorma folitdi& eoiore humanorum ordinario alieni: 
datoque cafii^ hos. etiam, ut captllosj, prafemdere , aque periculofum. Attk^ 
msn honus.ille.I)o9:ox , negligentiam pedendi£ap 'ttic huic malo imponit caufam, 
& forte multu impofuit. Hoc certum, quod .captUos ad nun^rum frangere, ^ 
moSitie cincimorum. cum mulierculis^ certare, a decore Jtojiro, utivmli, fit 
ton^ alienum. No» curamus itaque Polotii hacprofiituta^exerememorum car¬ 
pitis ornamenta , fed. illa magis , cfua funt: de: necefiitate natura , ipfe illa, i, . 
Corint. 11.14. docet nos ,Vquod vir fi comam nutriat, . ignominia eft iUi: 
& capilli, juuiieri pro velamine :dati.iunfe ,fed qm Hercules _Augia fiabu-^ 
um.expurgabit.? dummodo. 

Sint procul a nobis juvenes ut faemina compti.. 

Honejlas capillorum, apud nos .non muliebrmifed & gldoAtiemtotms capitis. 
Tureis: Mofchif^ ufitatam, 'mcufamUs : medium pro more gentis, ^ v'mli de^ - 
eore retinemus.:.caput femper pellimus ,. fape lavamusnec illudfi‘iv.olum cur&>^.~ 
tur a.nobiti. ' ' . - 

Caput ablue nunquam r - 

curent illi, qui. beneficia imelle&us lotione casiis ab^ergi timent-, & utreti^ 
neantur fornus-:, infperfis. cinenhus cutem indurant.. Mams itaque periculum 
involutwttis capillorum..,, velex longo-decubitu ,.;vel pe&eHtmm.negtigentia, Sco¬ 
tis dlbereteffe,/vclalijs:fatyraceissapit'ibm , cum rudioribus pderumqus iU», m- 
qucpe£t’en fapoad.manumr, neque ille accuratas capitis femper cultus. - Hac fat 
de. Plica., qud fe miferrirne vir ille bonus implicavit, & fi quam antea taettur- 
nitas illi comparaverat authontatem , imprudens qua fe prodidit ferippura, 
tortum Mus 'ingenium..., fiultis.compofitam .imndacqs-: Europa explicabin 

Tuum 



Vir elariffime, ui pfom,quo femperpgmerttend*defeth> 

veritatis amorey falfa & commentitu Scoti illius o^end^ orh:ut 
Adeant mnesdoai, nMxime iUumeJfe barbarum, qm mdebtte Poloms negl^ 
'tLlpeaendi capitis murit barbariem: & imperite, temere, 
iAdoais tuis, uti feles , rationibus convincas. Vale, & omnes dmtt^me bene 
l^lgreiube. levanq Anno 1662, lunq 7. 



CENS V- 



C E N S V R A. 

H Ie Traltatm T>oBom VOT. F. 

LB AfPJ^X OeafFe^ifeus Ca« 
f>ilIoruin & ^'ngumm. mhii-emtmet 
BiAeiCathdic^t ^mt-hmis morihm smtm- 



'OMob. 1662, 


Datum 


jAdOBa^ PdNTANVS 
S- Th. D@^«r & Libidrum 

"060(0?. T 


vopis- 



VOPISCI FORTVNATI 

P L E M P I J 

De afFedibus Capillorum & Vn- 
guium 

T R A C T A T V S. 

eAPVT PRIMUM. 

Capiili ^ Capids etyma. Caput humanum maximi pi* 
lofum: ejus ratio. Veteres nullis pileis ufi: certis tamen 
temporibus iV certa perfona eos imponebant. Flamines 
unde di6iL QmCizJilPe petafus quid. Qmmodo anti- 
qui ip iris dignitate praditts obyij caput aperuerint i 
Sincipitis , occipitis, temporum, ruperciliorum, 
ciliorum, labri, menli etymologia. Pilus, crinis,co- 
ma, cxiaries, capronae, anti^ quid , ^ unde dedu* 
eantur^ Capillos Dita donatos ejje probatur. 

C Apillus dicitur quafi capitis pilus , ut tradunt illi, qui verborum 
rationes originefque inquirunt. Litera L. liquida geminatur, 
eontra quam fit in primogenio ,, quod priorem corripit. 

Caput deducunt a Graeco vocabulo vel a xd|>et eius¬ 

dem lignificationis voce, Alij Romanorum , tefte Cneione^ 
dqdiffimum Va-*iontm £(zc\xU etymi rationem inde arc^^unt, quod a capite 
initium captam£enCns & -nervi. Atque hanc etymologiam multi probant, 
quorum tamen in cenfu nomen fuum non profitetur erudililT Ger. loan. 
Voftus^ qui mavult caput nominari a Nam & p, inquit, interdum 

abit in tenuem p. quomodo a «rirpcj e^tjapio ja xdff ce, carpo &c. & e non 
A . wr6 



1 r o p. F o R r, p r, E M p 11 

raro in a abit; quomodo a eft ab evvof, rfKWW^affejJo^^ec/, id eft 

colo,veneror, Salum; ab Hebrseo & Syro ereb , quo , id eft, velpera 
- fignificatur, Arabes. Q^ipd fi h®c,^ addit, min^s placent, fuerit caput k. cap 
curvare , vel Syro capa inclinare ; quia caput fbrmi eft globosa & ad incli¬ 
nandum fe idonea. Sane.a Syro illo eft & xvTrleii/ caput inclinate. Huic 
pr^claro Viro confentit loan. Henr, Alfiedms in omni fcientiarum genere 
non minus excellens. 

In animantium autem genere humanum c^ut maxime eft pilofum». 
Cujus caulam tum ad neceSitatem ; tum ad prahdij rationem efle referen¬ 
dam au<ftor eft magnus Stagirites, Ad necellitatem quidem,^ propter cerebri 
humiditatem & commiffiiras calyse^nam ubi plurimum humoris calorifque. 
eft, ibidem ortum pilorum elfe exuberantem necefle eft. H-aefidij autem 
feu adjumenti ratio eft, ut frequeritia pili caput operiens defendat a ni¬ 
mio frigore & calore. Cum enim cerebrum hominis portione maximum. 
&humidiflimum fit, maximam etiam tutelam defiderat. Res namque 
forporis noftri humida Qusque & incaleftere & refrigerari maxiine apta- 
. eft: quje autem contra fe habet, h^cminus affici po^ft. Adde &-ornatum 
qui fit velut in sedificij culrnine, nequ® in orbem cbadtus, nequein p ilei 
figuram teres fad:us , ne quibufiiam partibus nudis,, eflet. informis t fed 
aliubi infufus,,aIiubiretra<ftus,'pro cujuHibet loci ^fecentia ,.ut ita loquar,, 
^eciem mirioftendit;decoris..Proinde memoria traditurno¬ 
bilem Lacedaemonium interrogatum, cur comam nutriret; reljjondiflet 
quoniam ex omni ornatu hic pulchrior foret venuftiorque, ac fiimtus. 
minimi. Qmm ob rem ^ SUius Italicus Poeta & tertium Conful Romanus, 
in laudibusitafibi canendum cerduite 

Martia frons, facilefque com^ , nec pone fetrdque 

Caefrries brevior. . ^ - 

Vhilojiratus in quadam fua epiftola comae decorem commendat ad hunc 
inodum ; caput crinibus luxurians amcjenius. eft longe Palladis germiner 
hanc enim arcem minime omnium- glabram atque incomtam decet conlpi- 
ci. Hifce calculum adijcit prophetica. fententia-Efitw tertio t. calvum reddet 
IDommus verticem filiarum Sion.lE.t Lycurgum CcimuSy cives afiuefecifie comam 
nutrire; quoniam pulchros quidem decentiore& redderet ,.defbrmes ver» 
terribiliores,ac magis formidabiles Nam &r jubati leones tigrelqueterri- 
bilioresrvifunturcaeteris eo exutis ornamento. . 

Ifti capitis tegminia natura dato fidentes veteres nullis pileis ufi funt> 
fed vcl nudo capite fuerunt, vel vefte caput velaverunt: cum nulli in veter 
ribus Romanorum ftatuisriiuhi ia aeneis quoque nummis pilei vifantus. 

Nulla 



D.f Affe£^VCapillor^ & Vngmumrta^ms 3 

Nulla etiam |>ilei vfil caitfis j qui eft pileus expai 2 bs habens margines^d 
arcendum apllura,:ne apud Homerum quidem mentio : aded ut nudi capitis 
confuetudo a cafca Graecia, cui capitis operimenta ufitata non fuere, duda 
videatur. Inter Romanos lulm Cteftr , ut TtanqutUus prodidit, calvitii 
deformitatem iniquo animo tulit 5 ideoque deficientem capillum revocare 
a vertice afiuevorat; atque ex omnibus decretis fibi a Senatu populoque 
honoribus, non^Ikidaut recepit,aut ufiffpavit libentius, quam jus lau¬ 
reae coronas perpetuo geftandae : idque ad calvitium celandum. At verd 
minime eam tanto expetiviflet opere , fi pileus in ufu fuifler, longe Icilicet 
^tior & fidelior ad diffimulandum calvitium , quam corona. 

Nihilominus tempora quaedam fuei-unt & homines, quibus jus & ulus 
capitis tegendi. 

Temporibus comprehendo 4 cra , ludos , Saturnalia , peregrinationem, 
militiam. . ^ 

Sacra feu facrificia velato capite perada fuifle prifeo ritu literatoribus 
notum eft. Undeilamen quafifi/<*?we» didus, qubdicaput filo lanse prae- 
cinaumhaberet. Diferte Servius flamines in capite pileum 

habebant, in quo erat brevis virga defuper habens lanae aliquid,'Qiipd 
cum per sftus portare non poflent, filo tantum capita religare coeperunt. 
Nam nudis penitus eos capitibus incedere nefas fuera^ Unde a filo , quo 
utebantur, flamines dicebantur, quafl filamines. Verum feftis diebus filo 
depofito,pilea necefle erat accipere , qu^ fecundum aliOs ad oftenderidam 
facerdotij eminentiam fiint reperta: ficut columnae mortuis nobilibus lu- 
perponuntur ,ad oftendendum eomm columen. Haec Servius eoIoco.P/«- 
tarchus a pileo, quafi pileamines, didos arbitratur- Fo^o neque a pio neque 
pileo id nomen accepifle videntur: longius enim vocabula haec abeunt.Sed 
eft, inquit, flamen \flameo , hoc eft , velamento capitis , quo utebatur. Id 
autem vocatum a flameo colore. Hujus verd coloris erat, quia 

erant fiwerdotes Jovis tqriantis, cui. is color convenit. Illud geftaiiiinis^ 
genus etiam dicebatut. Sic enim 
. Et tbileiis apicem generofo vertice flamen. 

Maximus itcm Vdenus interfacrificandum .Sa/pido apicem prelapfum ftri- 
hh.Ntiwa Vomptitus de Pontificalibus a^ens friulum appellat , quem ait efle 
pallium,quo facerdotes caput tedabant, cum ad lacrificium accederent. 
yirgdmsx ' 

Et caput ante aras Phrj^gio velatus amidu. 

In ludis quoque, Saturnahbus prjecipue, hoc eft liberrims vitae diebus, 
pileus admittehaturjfignum ftilicet libertatis.Qim fenfu Martialis Romam 
pileatatnvocaxk A 2 . Permittis^ 



4 


VOP . FORT, PIEUVII 
PemittiS , puto y pileata Roma. 

Illo nimirum tempore paffim per agros urbefque fere omnes laeti age» 
bant, & cum dominis famuli epulabantur. 

Peregrinatio infuper capitis tegmen fibi vendicabat, quod erat caufia five 
petafus ,qui ad umbram faciendam marginatus erat,& adverfus pluvias,gftus^ 
ac ventos imprimis idoneus.peregre euntibus aut.venientibus 
ubique aptat. Ctcero tahellanos peiafates yenire ait. Augufius Suetonio^, 
domi quoque non nifi petafatus fub dio i|)aciabatur: quia aeris & Solis^erat 
impatiens. 

Denique in militia pileprum ulumfiiifle , fuadet Vitruvius t uiquead 
^aientem, inquit, aetatem confuetudo ^rmanfit, ut omnes milites pileis, 
quOs Pannonicos vocant,ex pellibus uterentur. Audor tamen eO^Suetomus^ 
armorum & equitandi peritdTimum luhum Cafarem^ laborilque ultra fi¬ 
dem tolerantem, in agmine nonnumquam equo, fepius pedibus anteifle 
capite dete^o,deu Sol fiveimber efiet. ._ 

Jam & homines certi a communi'illo, more excipiebantur. In primis 
liberti novi. Nam fervis, fimul atque manu mifii efient,capilli radebantur,. 
& capite calvo pileus imponebatur. 

Egd hodie rafo capite calvus accipiam pfieum. 

Hinc ad pileuin vocati lervi dicuntur Ltvio paffim & quibus pro- 

miffia concefl&ve libertas erat. Pr^terea segris capitis firmandi gratia pilep^ 
uti licuit. Sic Ovidius amantem fiium de morbo & pallore fingendo in- 
Uruens , pileolum ei inter figna tribuitt - 

Arguat & macies ammum ^nec turpe putaris 
Pileolum nitidis^ impofut^e comis. 

Alij legunt palliolum. Idem Senibus licuifle Nicephorus Gregoras oftendit 
iib. f o. ubi morem eum cum Romano imperia Byzantium tranflatuEBU 
docensrde capitis tegmine ah moris apud fuperiores fuifle,ut «tate pro- 
ve( 9 :iores aulici pileis turbinatis uterentur, lerico textis i juniores autem 
omnes prorfus nudis effint. capitibus. 

Dicat aliquis, fi omnes extra memoratatempora& perfianas j hado Sc 
aperto erant capite veteres, quomodo Plinias, Plutarchus , Sallufitus , Seneca^ 
alijque prodiderunt , qui vitis dignitate proditis & honore dignis forte 
Occurrerent, c^vios caput aperire ccmfuevifle^ Reipond. aut de ijs hoc in- 
telligi potell, qui operto capite aliqua ex cadla incederent, ut milites 
liberti pileo, facerdotes flameo, omnes pluvio tempore , galero , in Sole & 
^er viam petafb {eu caufia. Aut capitis iUate< 5 lio & apertio noh tam de 
pileo, quam de tc^ae lacinia erit accipienda. Laciniam enim iftam in caput 



D# Affed. Capill. & Vnguu tuB. ^ 

^pe reijciebant contra ventum , vel asftum ; eamque detrahebant viro 
aliquo praeluftri occurrente. 

Sed e diverticulo in viam redeamus. Partes capitis, qu$ pilis tegun¬ 
tur, fimtfinciput, occiput i tempora, fupercilia, cilia j in viro juiia 
aetate labrum fuperius ac mentuiii. 

Sinciput non quafi fmecapite^t quidam explicantrneque,ut alijyquafi /k- 
cerum caput^Ced quafi femi tr^pw^rnempe quia eo dmiditi MpMudenotaturjunde 
& Graecis hemicepbalion vocatur ; ijfdem & bregina dicitur vcl bregmos, h 
^f^m,h.occG:yf}hmed;arefmadefacere^cd‘qu.ddhi^c pars humida fit iidantibus. 

Occiput conflatum eft ex ob Sc caput; quia ea pars fincipiti opponitur» 
Nani hanc efle vim prae verbi) eb paret ex> obvio, obverto , oppono. . 

Tempora vel hoc enim modo in probatis codicibus Icriptum 

'invenitur; ita vocanturynon tempora,qu'tbufda.m mtervalUs mutan-- 

tur , mi wklfidoYus: ledquia exijs tempus yhoc at as hominis 

cognofeitur. , 

Supercilia di( 9 a feribit iftdorus^uhfuperpof.fd funt cilys.-'p‘e^cilmam voce 
Feftus fic cenfetreilium eftlbHiculusquo oculus tegitur;unde fit fuperci- 
iium. Et fjiiiorHJ ciliainquitefle tegmina, quibus cooperiuntur oculi; & 
didta cilia ,.qu6d' celent oculos ,tegan,tque tut^ cuftodia» Sed cum ctllne 
'antiquis verifimilius e^yCiha dki,quia petpetu 6 ci// 4 «t ; quem¬ 

admodum palpebra nominatae a ^ev^Qtu.&- palpitatione. 'Etiam Lactantius 
accedit Feyio atqueljiiiero r-nam^ inquit: ut oculi munitiores efients ab in¬ 
juria, ciliorum tegminibus Deus occuluit: unde oculos didlos eQe Varroni 
pIacet.-Sed enim videri queat, non t^in primo idnotare,qu^ per.fyneo- 
dochen partis t proprie autem Cgnificare non totam oculorum tunicam, 
fedfuperioK^m;. nec hanc totam y^d crepidinem ejus junde pili exeunt» 
Flmius id indicaMlib.> Ti.cap. 37.-ubi aitt extremumambitum gena fuperioris- 
antiqutcilmm vocavere y un^ ^ loco-^^«<« non funt wi 4 /<% 

fed oculorum tegmina ,unde palpebrae prodeunt» BadTianus lunius in 'ikQ~ 
menclatore fuoyri/ivjait effe pilos epafpebris natos fu^ercilium du<Sum 

pilorum fupra pal^bras» Sed pili , ifti P//«jo dicuntur , non ci/zf 

loco ]am.citaxoi:palpebr£ , inanit gems homini utrimque. Debuere eas 
haud immerito venere abundantibus tradunt. 

^ Labrum ,uti & Jfe^bium. venit a Graeco 'Art|S«v ylabijs enim^ five labris 
cibum, apprehendimusad Terent. Eunuch. adi» 2»Een» 3. vult 
fabra efle &pei'iora,labia inferiora. i4r(«nwj contra lentit» 

Mentum Ifidorus fic nuncupari putat , qudd ibi mandibula oriantur , vel 
ibi jungatur. Mirifica hercle etymologia y. mentum a mandibulal 
A$ Paulo 



6 rop, fOEt^ PIEMPIT 

Paiild vercjfirailius Ima» us Vcntams in Adio fuo didum ait, quia hianti¬ 
bus nobis moveatur, nempe ut ts-nimmentum fit momentum^ & fiinc 
tnemmn. At Uil. Scahger exercit. 307. deducit S. /aevwa) -id oik.^indtcoyfignu 
fico; quafi effet Rationem affert hanc; quod mento demonftrent 

pueri & muti, atque alij, etiam intenti, ubi ioqui nolunt. Yel fit mentum 
^ mejiOy unde &cmenttOy &L commentum^ 

In hifce ergo capitis partibus nafcitur - capillus, pilus, crinis, coma 
caefaries,capro nse , antice. 

De capillo ante vidimus, didum videlicet ita elle, quafi 
Ab eo e&ckfiillittum §1. capillamentum capillage^quo utitar:Tertullianus, 
Vilaskpelte^ e quaproditsitaljif/orw & PeroUus, Sed efl: fbrtafle asrIfXoy, 
fiama, inquit Vo^ius. Nam quod in piicibus Iquam^, in avibus plumae,hoc 
in pecleftribus pili. At fortean melius a yriKoi propter denfitatera. 

Crinis a xftvfitfj id dl, difcerno,; quod crines difireti fint. 

Coma eft Gr^cum a id eft, curare ornare quoniam "ftudio 

exi-oli requirat- Sunt qui comam quafi x&crwoy & capitis ornamentum dici 
autumant: qua ratione & arborum folia coms dicuntur, quod ad ornatum 
■ fint comparati. Undehyems veBtorumqueinjuria exuere plantas Jbonore 
* fuO, & esdpoliare comis legitur, ubi ffrondes decutit. Nec defiint^ qni a 
cedendo voeis originem derivare malint, ut ab ejus verbi prote¬ 
rito ddcendat. Quorum opinioni refragari videntur <Sef v?aj& 

, .nobiliffimi <3fammatici; quorum ille comas,efie capillos non 
foB/o/ annotatjhic comarum-fignificatione prolixitatem monftrari fcribit» 
lilqueadeo nop efle fidendum etymologi® videtur, ut eam noniromeri- 
Galenus no^Sv dm&nt-mendatemufiem, 

Cofaries,/nunc-dicimus-s foptaifis & dtim Cafarla^ Eft a Cafa-i ut t. 
luxu Ytnvtimana luxuries. Cum autem fit 'a cadendo , tantum'erit vi* 
torumt quod m&not ethmSCfvms Sc ifidorus^ . 

a^iconx '(iv6 capronea .aliquibus idid® videntur, quia .saprorum 
prc^riae fint,_ H®b ab ^alijs reijcitur fententia, recipiturque Ft/?, qui ait 
eaprdrias efle equorum jubas in fronteth devexas, qu;^ » capite pronas. At 
lentus non equorum modd^ fed & hortiinumfaeit; generatim enim ab eo 
definiuntur, roB/4, g«<« ante frontem funt.i^gixidQ , idem ac lefius,^ etymon 
liibijcttyaddudirls his verfibus;s 

- Aptari caput y atqm^coitiasfluitau capronas 
Altas front ibus immijfas, ut nws fuit illi s. 

Eorlan tamen non eft vox compofita,{ed fimplex five a r4p/fr,C;ve a 
fr^erandog quiafirontem caperent corri^entve. idem ait efie 

/ antiM 



De CapiU & Vngm. Troii, 7 

dwffrf# exijs quidem^qu^dehis veteres prodidere Gram- 

maticij.diiHcile eft dicere dilcrimen. Differre tamen vel ndem fecerit Apu- 
leiHs lib. *. flor, ubi ita fcribit t tam primum cnnes eius pramuljis atitys , & 
fromuifis caproneis, anteventuli 0- propenduli. Didte ergo antia ab ante,. 

Ifta Grammatica funt & Philologica, eruditis tamen literatoribus grata. 
Nune quod propofituca eft , perfequamur; affectus, inquam, capillorumr 
cxplxcemns & curemus^quod Medicum eft. 

Qmd autem^ inquies, rei vilis,, excrementitis, vitse expertis curam 
gerisj Scnompotim partium corporis affe<9:us tradis ? Ego vero aio ca-> 
pilbsy etfi.fortajDfe corporis quifquilise &.retrimenta fint,. tamen quia prse- 
cipuum funt hominis honeftamentum. Se mentis arcem ab injurijs tuentutv 
meritbi & {edulb curae habendos efle. Qmn imb fbrfan excrementa non 
funt y fed vitam habent.. Plerique quidem Medici & Philofophi aliter' 
fentiunt jajuntque capillos non vere nutriri, fed a vaporibus excremen- 
titijs foras protrudi;- quos inter elegantiffimus FcrBeto quoque eft, his- 
praecipuemotus rationibus: quod prxcifi.omni «tate vel'decrepita vel 
praecipitata recrefcant. Deinde quod he£ticis & tabidis,quibus reliquuiii'^ 
corpus non modo non augetur, ftd plane exhauritur & iiquelcit, ij fbli: 
diffundantur &gran 4 efcant : : neque his modo , fed etiam, vita deftitutis 
corporibuSi.Qaibus aperte convinci putat, non naturae attrahentis behe-^ 
ficio, fed excrementi redundantis- vi & egreffu ab radice dumtaxat illos 
increfcer^, ' 

quidem non mediocriter urgere videntur , fed talia tamen norr 
firnt, ut adver£m partem tamquam improbabilem peflkm dent. Etenim' 
quod prsecifi omni aetate exccefcant; hoc non f>lis pilis competit, fed 8c 
dentibus ex Anatomicorum omnium, fententia : id quod ideb-iplis cph- 
donatum.creditur,,quia perpetuo molendis cibis atteruntur.- Qj^d verd^ 
hed:icis & tabidis ij Ibli diffundantur, fit, quia viliflimum alimentum ipfis 
augendis accommodatum efti-quale cum ijs in a£fe6dbus fiippetat facile,.8e 
Gaeteris partibus alendis fit inidoneum,fit,,utl^ liquefcant, illi non itenii 
Quod denique in vita- deftitutis corporibus augeri' animadvertantur;;noii- 
propterea ipfbs vita deflitui evincitur;; poliunt enim im vita carentibus 
quaedam excrefcere vitaliter; fic namque e terra vitae experte plantae 
emergunt viventes. Qm ratione dici poteftyin-mcwrtuis corporibus pilos 
retinere vitam vegetativam.- 

Sane vita pilos donatos efle,. aiguere mihi haec vFdentur r quod, dunr 
canelcuntpili, non:in radicibus tantum, fed & in extremitatibus fimuf 
^befcant; argumento illos alimento intro attrado,. intufque immutato- 

nutriri* 



8 VOP, fOtt. 

nutriri. Deinde quod pili nnn crefeantin immi^nfum, fed definitam m^e 4 
menti legem ac,liietam habeant, quemadmodum & ftirpes; fidem facit 
eos vera nutritione increfcere. Si enim admota dumtaxat ad radicem 
materia atquefiib]e( 3 ;a adaugelcunt; quoniam continenter fuggeritur Sc 
accedit, continua adau< 9 :tone deberent tandem in immenfam luxuriare 
atquegrandefeere. Atqui contra fieri cernimus, his,ut piantis., conftitu- 
tos incrementi limites, quos praetergredi non liceat Quocirca Jbis, ut 
ffirpibus, videtur alimentum omnem fubftantiam intro .iabire, quod 
prima aetate alit & auget, & demum ceflante ina*emento tantum aiit, 
i^c fibi obijeit, verum non CoWitF er ne husi atinquit,'illud elle exhis, in 
quibus nonaliiid, quam mirari licet Dei gc Natiar^ providentiam.. .Deni¬ 
que & hoc pilos vera nutritione alimento intro ada^o augeicere indicat, 
quod quando re{e(^i pimum fimt, obtuli fint in cacumine, &'|)ofl:modum 
grandeicentes acuantur. Certe fi appefita inferne: materia-tantum exmide- 
rentur,faftigium exftans eamdemifemper figuram retineret.iNeque -negan¬ 
dum hic eft , rem tamfubtilem , ut pilus eft^-poros habere polife, per quos 
alimentum trahat. Nam confiderentur arifiarum fibrae rtenuiffirnae, quae 
vivunt, idedque poros habent, per quog alimentum fugunt-etiam 
ratio eft,cur praefefti pili nihiifucci emittant, oh;$enuitatem,enimj)iIorum 
exigiiu^ qui ineftjfiiccus fugit ferifus noftros; quemadmodum & in jam 
di^Hs fit aiiftis.. Qupd fi notabiliter erafiefa!(9:i funt pii, fiiccum etiam 
lenfibiliter ernittentj utifubinde oblervare licet in iilo.capillorum affe<9ai, 
plicam Folomeam nominant , in qua fe( 5 li pili ftillant^&nguinem. Quia 
beneficio Gontpiciliorum mi crdlcopiorum -videntur ©mnes capilli 
naturaliter fe habentes cavi, & ut canales pertuli ac perforati., adeo ut 
pennas anferum referant? figurae vero efle triangularis plerique j radices 

eorum genicul^aeVvelutmuItaeCfum 


CAPVT 



9 


lye Affe^. Capil,^ V»gui. rraB, 

c A P V T SECUNDUM. 

De Canitie. 

'Canities cani unde derhentur, Qmd canities:^ quibus 
nominibus apud auSlores appelletur: quotuplex Jit, Qm 
cum canis nati Jint, Ht(lorU memorabiles eorum ^qui 
repente camfaSli funt. Quam canitU caufam fiatuat 
Hippocrates W Ariftoteles, alijque: es caufsexami^ 
nautur, Cur canities in homimhus potius y quam alijs 
animalibus, pars ultimo canefcat. Cur palpebra¬ 
rum pili mn^ canefcant, Carfities Generabilis, Turpe 
fenem canos fuos fucare, IntempefttGa canities quibus 
emendetur, jAnfint medicamentay qus fenem abjeBis 
canis reddant juGenem, Capillos tingentia colore nigro^ 
JiaGo.y(mreoJb^emedmm impediens canitiem, 

C -Anities vel canitia, vel canitudo , ut Varro Ioquituf,eft a caniy 
quod finipliciter prolatum de capillis intelligitur. Illud autem 
nonnullis primas literas retinuifle videtur eje candidus & 
«igetj unde Iit conflatum. Ita lfidor^Sy canus, inquit, didtus eflr, 
quia ex candido colore & nigro eft. Sed enim five fingulo 
(anust live^pmrativo numero cantdicasy limplex eft, non<ompotitum. Nec 
canus eft a candidus^ ftd contra a canus eft caneo^ unde candeoy a quo candidus. 
C<*«aj autem eft a xa«, uroy quia igni? lucem park, qua: candtda\^oHti$ 
vocatur: vel potius a ydvSv, id eft, rediiertf, 

■ Eft porro canities naturalis pilorum coloris in alborem vel potius 
cinere;um colorem commutatio. Marn propterea non invenufte [puniam 
nominat ^ CaUbetti Iquallidi nimirum albitudines 
Albebant nmidfpuma caput hirtaque barba, 

Haudabftmili ratione nivem captus eatn appellat Aurelius Vrudentius i ab 
imitatione candoris cygnearum, plumarum, tlakus nnnc^^t plumam , ubi 
i^tgurmm formae venuftate lliperbientem mocleftiae admonet His verbis j 
B Infperata 



,0 VOP, FORT. PlRHPll 

l^tfperAtatUd ctl^i veniet pluma fttpetbU, 

N4/b quoque apud Getas exularis in extremo fenio queritur', jam iuai 
tempora imitari cygneas plumas. TaIe.eft,./it</ep64«J.q illud in Velpis:. 

Olore catim coma filva emicat.. ' 

Hinc cygnus epithetO' camcelor dicitur apud E«rip?riew._Gf^cus,Poeta- 
Hippothous canos aoinma.t fenij flores. Ver jucundiam Graecis Poetis canum 
v.ocatur ab amaeno adlpe.6tu. florum fua albitudine.pratorum virorem i 
interftingueiitiuni. Abfinthium , herbam.amaram , canum dixit Ovidius a; 
cinericio albore. Mare etiam ^4««»». vocitatur ob albefeentis'Ipumae- 
fquallorem. Decembrem wie^j/ew C4 ««>m appellat Martialis propter nivis 
omnia operientis Ipediaculum Ferrum, quod attritu candefcit , ad caedes 
;& latrocinia infarae,r4w«»j appellat Homerus. Comici Gvxci canos diftitant 
pfilhne Q^ndam albicante pariter? & flavente capillo, varium ; 

cOnfpicatus Domitianus, geftare nmm mulflo pafufam Sexto Aurem 

7 i« literis prodituro eft;. ' 

■ Alia autem eft canities naturalis, feneftutis propria ;^lia praeter natu^ 

. ram ,quia praematura & intempeftiva y, quam qui. contrahunt y .pracani 
vocantur ab Hor 4 ritf. 

Fuerunt etiam , qui cum canis nati funt; Ita-a primo-ortu canum 
exftitifle legimus Tarchoma, cpjA^Tjrrheno oppidis duodecirn in Heq-uria. 
conditis praefe<5ius fuit-; quod innat® illius a puero prudenti® tributum 
a Poetis eft iimile vero."-Cjyjfwo Neptuni filfo canities primis antiis-nata, 
nomen dedifle putatur... Tarquinmn 'Prifcum prudentiflimum, Regem ab 
ineunte pueritia canum fuifle Straba memorat. Nimam quoque PompVmni 
aprima ®tate canum fuilfe aiBxm^t Serviur Honoratus, i:\ui fide.nefek^ 
quamquam: Vtrgilius illi incanum mentum crinclque tribuat jam. tum feni* 

'Q;uia; ab ip^ Albanos Scythi® populos, qui le 

'pofteros lalbnis credi voluerunt ,-refert polyhifl;or^o/(««« >n h®c verba,: 
albo crine nafcuntur, canitiem habent aufpiciutn capillorum •, fic- coma color genti 
nomen itidtdijfe videtur. At hoc noa videtur Db< 5 fciffimo> Salmafio ih Plin» 
exerciti 3A sohnum.MjcSer%HeflodusGrs5S.Phdrci filias mox® partu canas 
fuifle, quas e Ibrore Ceta. fuitcperat. Gaflliodor^sipntzi Ssneea pdmeh inde 
duci ,.qi»hiam cui j^imo'cognomentum idlrnpofitum, canus fit n^us. 
loan. Schencktus cx Uteris'Guil narrat Conradum a patri¬ 

cium & Senatorem Scaphufianumftatim a nativitate canos ab uhS; parte 
capillos barbam, fimul atque illa.crefcere coepit, fimiliter ab illa parte 
canam habuifle , ideoqne grauTPlock^. effe nominatum. Illud yerb inter 
prodit , in Indi®..quadam 



Ve Afeci. CapU. & Vngui. Trati, 1 1 

'gente fajtninas remel tantum parere, eoque conceptu genitos confeftini 
eanefeere, in fenedtute autem nigrelcere. Q^d & tradit Arifioteles dc 
gruibu% nimirum ilias fenefcentes magis nigrefcere , contra quam caetera 
animantia. Erguius^lius C/jmcni virentibus etiamnum annis ante tempus^ 
canus, cum in funerale certamen ab E)ff!p}le in exequijs mariti Thoantis 
propofitumdefcendiilet, cum Boreadibus certaturus a Lemnijs muliercu^ 
lis ‘tifu 'fuit exceptus. Unde & in proverbium abierunt, E de 

intempeftiva canitie. , _ ' 

Ifta canities 4 nteropeftiva & praepropera nulla re citius promovetur; 
quam curis,mcerorejmetu.Sunt,^ui e naufragio prf ter iQjem falvi enatantes, 
repente cani evaferunt. Commemorant alij nonnullos, qui in pra?ruptas 
rupes aucupij gratia funis ope pervaferant, foluto eo aut delapfo, delpera- 
. bundos praeproperam canitiem accerfrvifle.; Memoratu digna eft hiftoria 
Hadriano iunio narrata oiim a Tramifco Dtlphp^ non gentilitqsmagis imagi¬ 
nibus, qu^m finguiarieruditione-ckriflimo Equite, Cxfareae Majeftatis 
apud SerenilT. Anglias R.egem tum temporis Oratore; ea lic habete HiCpa- 
nus nomine Didacus^we D tegus Ofor tus nobiliffima familia ortus, aulicae 
puellae -amore captus, coinmimicato prius cum ea confilio , in patula arr- 
bore & frondosa abfeonderat fe; ea crefeebat in Hifpanijs intra R.egij horti 
'frpta. Interim/ortuito catelliMelitseilatratu prodita colloqui] fides, fa- 
tellitum manui illum objecit. Gomprehenfus carcerique inelufris j cjudd 
, capitale efiet iliie^depr^endi, didbita ultimia fententia ita inhorruit totus, 
-ut nOX unica juvenem eumdem & fenem incanum viderit.Quo fpedaculo' 
motus carcerarius, delato ad Ferrandam Kegem catholicum prodigiofae 
;reiIndicio, effecit, ut. capitalis legis rigore in benignitatem cqnverfo, 
jR_ex ifluiu abfolverit ,,inquiens pinarum latis dediffe , qui praematuram 

■lenedtutem cum juventae flore commutaller. . 

rHanc ipfam rem coritigifle teftatur Petras Me/ias Hilpalenfis, eventum 
liunc imaginationi adferibens. Hetmc,us Salmuth comment. in Panci^ 
ro/la»! , adfirmat quemdam fabrum in ^Haffia , cum nodlurno itinere a 
cacodasmonefaeviffime habitus eflet ad auroram ufqucjuna nexfre canitiem 
fpedlabilem contraxifle exmetiu Aliam hifl:o'riam doBr4^o Gefnero expofuit 
per literas £uasdufltms Gdbltrus\ quarum frqc eft ;exemplar: Fuit mihi pro¬ 
patruus, Micfe^e/ ciidtus, venationi & aucupio mire deditus, qui cum foflas 
aliquas in a^is fuis ex patrio more haberet pro capiendis feris, altas ita, 
«t nulla beftia quamlibet violenta erumpere capta poftet. Accidit ut una 
nocte,eaque dominica tria animalia longe diverfs natura unam eamdem- 
<^e ih foflam caderent: mulier vicina priof,qu$,ut pdftea ipfamet retulit, 
B z fola 



%z ^ VOP. FORT. PLEMPir 

fbla decurrens in agrum ftib vefperam betas rapalque in obfbnium fequentrs - 
diei iftinc exportatura erat:deinde vulpes: rertio atcjue ultimo Lupus in¬ 
cidit. Singuli fibi in fofsa locum occupatum primo tota nod:e quieti ob- 
tinent ^& ut verifimile eft ,iefe inter fe mutuo metuuht.Lupus , quam¬ 
quam animal ferocius ^.neque vulpem.tamen neque mulierem, attir^if in¬ 
vadit ve^fed fua. quafi in ftatione timidus perhftit. Trepidanti.dnterei : 
mirum in modurri mulieri nihil ab utraque .beftiiamali contigit, nifi quod 
ob metum ab illis una node., fere' tota canefderet& tantum non . 
ad amentiam redigeretur.,Mane venator^ propatruus more ftio foflaa 
periuftrans, prsedam triplicem inlperato conipicit, & ad conlpedum mu¬ 
lieris vicinae fliae obftupefcit, quam alioquens voce fua quafi ex morte . 
revocat, atque opem mox falutemque praeftat. Itaque folfam infiliens , ut r 
erat cordatus ac tobuftus, ftatim telo dupum interficit ,.deinde.vulpem5 ; 
tandem fbilam^nadus mulierem femimortuam humeris fuis extrahit,& in . 
planitiem lifist^^domumque deferti. fado fuae iHafamiliaendamuique 
reddita,deihde per omnem vitam triftior femper quam ante comparebat. „ 
lui. Sealiger exerciti ad fubtil. Card.. defaibit hiftoriaimfuae tem- 
peftatis lub Vranctfco Gonz.aga. Js affinena Xuum fufpeclum conjurationis,,, 
ami' in-turri portae G^fareae ad qu^ftionem..aut -fupplieium aflervari 
jafiifletj^nunciatum eft..mane totum repente canam., fadum. .Q^d quafi,' 
prodigium flexit Principis; ammum ; quiei propterea & venis &: vite 
fecit gratiam. Cum Ludovicus Imperator e cum civitatibus ad .? 
Rhenum fitis inito federe contra eos ,„quh diftradione Prificipum Ger¬ 
maniam vaftabant,in armis eflet, Maria Urabautim ejus, .conjqnx , W erdae - 
habitans, binas, literas ,uno quidem annulo, ^diversatamen ceri^- atra, ., 
rubra, obfignatas, iftasfmarito,- akeras Rachonif decurionLequeftri 

mittit. Axis, quiepiftolas detulit,errore fedui 5 tu:s,rabra^cera complicatas : 
l^udovico trsidit. ledis literis amatoria agiJulpicatus-j^adUflmuiata re,., 

reliida apud Rhenum- exercitu , quam., maximis potefl: itineribus, ad ; 
uxorem diu noduque.contendit ,& indida causa adulteiij condemna¬ 
tam fecurf percuti jubeti Poftea veiuti confeists Hebeam virginemd^renne- 
bergenlem cultello confodit: & aham feminam noBilem^manr; gy nseeeb 
praefecerat,de turri pr^eipitaviti Ob i 4 ' mirandam, habuit & horrendam 
nodurnam vifionem,.qua unamode totus fedus eft'cartus^i lndd p:®niten¬ 
tia dudus , Monafterium iti Bavaria fiipra Amrara, .quod Ptwiopif 
pflf, patrii linguadicitur,-exftruxit ,..& doaarijs ac cenfibufr 
locupletavit. 

funtcanitiei eaufe evidentes ^.^mspocatar^icas appellare (olemus . 

' ' ■ Medici* 



De AfffU. C4pittbr, & Vnguium TraHatas i3" 

Me( 3 ici.Nunc propinquiores inquirendae, videndumquc qiiid iit illud, 
quod eoiorem leucophaeuna capillis inducit, lib. 3. de hift, 

animal cap, 11. & lib. 5vde gerier. animal, cap. 4. & 5 . duas proponit 
fcntentias de caufis canitiei, eafque refellit. Prima fuit Hippoftatis , quas 
legirur libro de^ nat. jwicri nuna.i 9. w»i, ait, eb id fiunt, quod longo tempo¬ 
re pertranfeuijuhumiditau in homine albifimum eius fecernitur, & ad cuticulam 
aUabitUf', & pilus albidmem humditaUtn trahens albidior fit, quam priori tempora 
iumque ipfa£uttcula,prafertm ubi cani funt, albidior alta evadit. Et quicumque 
ex naimtate canum quid m capite habent, etiam tllts cuticula fumma, ubi cani 
fiunt , reliqua albtdwr exifiiti illtc enim albipma efi humiditasi qualemcumque vero 
hiiniiditatem caro amaxerit,fitvealbam,Jive fiulvam, fiive~ nigram talt colore etiam 
pdus- inficitur 

Hanc Hi/>/>roff«fij-fententum confirmat vitiligo, in qua pili albi funr^- 
quod album Se^pituitofum alimentum cute fubiacens fimili colore pilum 
inficiat.. I^einde quorundam obfervationibus conftat , aliquos cum 
canitie natos barbaro poftea emififle parcira canam, partim *alio colore 
prseditamj canos autem erupiff© ex albis pun< 9 :rs & cnaculis, quibus 
menti cutis erat notata.Nihilominus hoc placitum convellit AriftoteUs‘, 
quod muki pilos nigros habeant,cuce fint candidiffima; Sr contra 
jfethiopes cutem -habeant perpetud-nigramy-per fenef^atcm tamea 
eanefcant. . : 

Altera opinio , quam refellit Artfioteles,Q{^ eorum^qui ftatuebant 
canurem fieri ab ariditate-i ficut-enior videmus albefcere arefeentes 
plantas,iive quod a nimio Solis incendio ipfarum fueeus exhauriatur,^ 
five quod oh inopiam & defedtum calidi nativi novum fuccum-pro«»- 
Icdfare non poffintr fimiliter pilos canefcere cxiftioaiabant, quod defi-» 
ciente alibili humore arefeerent. Hanc fententiam triplici argumento 
infequirar ; prfsjo , quia nonnulli derepente cani evafere, imo &^h 
ipfo ortu quidam prodiere canitatqui nihil ab ipdo ortu aut derepehtd- 
eft aridum. Secundo , qui caput pileoaut alio tegumento fcmper ope¬ 
riunt , citius canefeunt, quam quibus illad femper eft denudatumt: 
" operti autem pili minus ficcantur ,qu^m aperti. Tmifl j canities ple¬ 
rumque a pili cufptde inchoatur: atqui in cufpide non eft tam intenfus 
calor exficcans quam in radice;eFgdh«c deberet prius femper arefeere, 
ideoque & canefcere.. 

His opinionibus rejedJits cenfet Arifiloteles caufam canitier non ; 
aliam, qu^m putredinem , hac ratione : quibus hominibus, inquir, 
pwura pilorum, parura-calida cflr, plufque humoris fiibic, calor proprius 
B ' aequi® 



,4 ro P. FORT. PZEUVn _ 

nequit concoquere; atque ita humor putrefeit calore aeris ambeunih; 
nt enim putredo quaeque a calore., fed non Tuo nativoque : putredo 
autem & aquas Srterrae, & quorumvis ejufmodi corporum fieri poteft-: 
quamobrem terreni etiam vaporis putredinem novimus, quae vo- 
Catur.-Etenim fitus caries vaporis terreni cft. Itaque in pilis quoque 
alimentum tale, cum non concoquitur^putrefeit ; atque ita e£Rcitur ea, 
quae canities appellatur. Quae alba propterea eftquod Sc fitus cario- 
forumiere albus eft; cujus rei caufaeft, qnod^multum aeris contineat, 

Atifiot^tles . Qui rem fic le habere demonftrat exemplo eorum , qui 
cum per morbos cani evaferunt , reftituta fanitate tpriftinum colorem 
in pilis receperunt; cujuseventus eam adfigaat caufam; quod per mor¬ 
bum calor nativus pili debilior fn&as fuum alimentum non potuerit 
concoquere, quo e« defe<3:a putredo , & ex putredine canities fuerit 
coniequuta. -Pofteaquam vero aeger fanitati reftitutus eft , calor vege¬ 
tior fa^us crudos humores emendat, & patrcfadlos abigit, in quorum 
locum bonos ^ perfe<2:e eo^os fubrqgans^ pilis foum colorem re- 
fticuit. 

Quae quidem omnia prdbdbiliter dici videntur, fed tamen non ca¬ 
rent difficultatibus. Nam quibus, rationibus ftudet conficere Atijiotelest 
canitiem ex ariditatenon fufeitari, cifdem aeguerepoffumas^ putredi¬ 
nem eciatn caulam canitiei non eCte. Etenim quod ak Arifioteles ^ nihil 
ab ipfo ortu ficcum produci, aut derepente tale evadere ; & propterea 
cum canities ab ortu , & repente nonnumquam contingat, eam a 
ficcitate non pofle provenire.Idem telum inipfius^^dri/ore/wfententiara 
poflumus retorquere, dicendo nihil ab ipfo ortuputridum produci, aut 
repente putridum fieri^ideoque a putredine non omnem canitiem, 
pendere. ' 

Puto ego canitiem universe ab una aliqUa causa non provenire, 
{ed a varijs: eft enim canities pilorum eoior albus ; at color tum albus, 
tum alius quilibet a multis caufis orki poteft: eft namque color propor¬ 
tio certa diaphani & opaci intermixta luce; atqui proportio illa multi¬ 
plici de causi quit variari.In praefenti negotio variari illa poteft a crudi¬ 
tate & inco^ionc alimenti fequente imbecillitatem caloris nativi. Atque 
in canitie fete fempet videtur adeftc.caloris inubecillitas. Tribus quippe 
modis ea folet accidere, per a3tatcm,per morbum , per fubitam animi 
confternationem: in quibusomnibus calor nativas irominuitur Poteft 
aliter candor pilis induci; propter feparationem eorum halituum ,qai 
per modum tiniiur» ipfis colorem imprimebanuvcl propter timauram, 
; : y .quam 



De AfeSi, CapilL & Vnguu Tulf, 15 

quam a pituitofb humore accipiunt. Sed & ex certa acris & aquarnia 
proprietate videtur oriri canities. Nam congenita ab ortu canities qui- 
bufdam populis cft familiaris; cujus eventus non videtur alia caufa 
poffe affignari , qu^ communis ufus aquarnm & aeris, vel matris 
imaginatio. 

Solent de canitie problemata quaedam agitari. Quorum primum efts 
qutd caufa^ cur^anities pottus in hominibus, quam cateris animalibus appa» 
reat \ & magis in capite , maxime autem in temporibus ? Hoc probkma'vlri/o- 
teles atque etiam Gaknus £oW\t, Arijioteles, quia, canitiem a putredine 
fieri exiftimat, refpondet, corpora humida maxime efle putrcjiini. 
obnoxia: homo autem caetera animalia humiditate fuperat. Capite vero 
magis caneftit, quia ccrebrum^n homine copiofifltmum eft, & inter 
omnes corporis partes huroidiflimumi-parumqne habet caloris: putre¬ 
dinis autem caufae fiint abundantia hamidi & defedias caloris. 

Q^od vero ad temporaa£tinct,-ait Ar^oteles^-idto maxime cancfccrcj 
quia cum occiput parum cerebeUi contineat,non valde abundat humi¬ 
ditate fuperflua: contra autem fineipur ob multam cerebri copiam pu¬ 
tredini refiftit: qusB-enim in-majori copia funt, difficilius- putrefeunti ut 
vini dolrum magis putredinirefiftit , quam cy^athas , &'mare; magis 
quam flumen , flumen quam .palus. C um ergo tempora plus cerebri 
contineant, quam occiput, & minus quam finc{put 3 fit ut inter capitis 
partes ipfa omnium prima canefeant, ita Arifiotelu; Nofter G4/e»«j{ic 
fbivit: homo potiflimum canefeit, quia cum non fubeat annuas mu¬ 
tationes pilorum j merito per longam ®tatem infirmatur piius ca¬ 
nefeit: magis in capite, ab immodicam humiditatem a fubftrato cere¬ 
bro foppedicatam: maxime autem temporibus j quia-hee fbla ex omni¬ 
bus capitis partibus veftfuhtut mufcuift: adeo ut in caeceris eapitts parti¬ 
bus cerebri huiBiditas a fiecitate-oflk temperetur at in temporibus 
concurrit duplex-caufa humiditaiis ,-eerebri fciliect &• mufculoram 
temporalium mollities. Ad hunc modum differunt ilH' fcientjaruni 
Principes j non diffenranee a fuis^principijs. Nos kcundum noftra hdC 
pa<3:o dicere poffumus: homo inter omnia antmalia maxime Canefeit, 
quia maxime obnoxius eft defectui ac remiffioni caloris nativh- captit 
autem primo canitie tentatUT j quia cuni cerebrum innato tempera¬ 
mento fit frigidum & humidum , per fcheiftutem maxime defieitur 
calore nativo ; & praecipue in temporibus propter« humiditatem. Sed 
enim inter animalia & equi & ea fies quoque can^efcufnt. D«: equis 
Arifiiteies &:~Pltnfus fatentuif. Ceterum quia canities illa ratior minufque 

propr% 



V O P, FOR T. P L E ATP 11 

propria eft, nec clara admodum, ideo folutn homincin canefeere tradi¬ 
tum eft. In equis tamen etiam ratio afferri poteft, quod os, in quo 
cerebrum, cenujus qulm caetera pro magnitudine habent. Argumen.» 
tum ed;, quod i3:u$ in eo loco periculofus fit^ unde illudr Homericum; 
Et qua feta h<trent capiti jletdleque vulnas 
Practpue fit equit 

Cum igitur pras tenuitate offis affluat humor , & per '3itatem> calor 
deficiat, pili ifti cancfcunt:ruffi vero celerius quam nigriinam & ruffitas 
quafi imbecillitas pili eft: imbecillimum autem quodque fenefeit cele» 
rius,. 

Alterum problema: quatiam pars corporis ommum pojlrema canefcai? 
iRefpond. pubem ultimo canefeere, ut bene obfervavit Artfioteles. Cujus 
eventus ratio in copiam fanguinis & fpirituum eam inrpartemdefluen¬ 
tium referenda videtur, 

Tertium; cur, cum caput & mentum canefcanti palpebrarum pilimn canef~ 
tam , qui wtermedq fiunt fiRcfpond. quia ficco, firmo , folido & denfo 
loco funt inferti. 

Jam ad curationem nos ^accingamus. Canities , qute naturaliter & 
tempeftive venit in fene(3:ute, tolli non poteft ; nec fuco emendari de¬ 
bet; nam (enem turpe non cftxSe canum. Qiin venerabilis eft canities, 
Ovidiusi 

, Magna fuit quondam capitis reverentia canit 
■ In^e pari pretio ruga fenilis erat, 

vCanofeniin theatro univerfi affurrexcre Spartani. Unde Satyricuss 
Credebant hoc grande nefias &^orte piandum^ 

S i iuvenis vetulo non ad fur rexerat. 

Quod jam antea prgeeperatrin ILeviticoJfor/fW cano capite ap/rge, 

honora perfionam fenis. Canities atque fenium , feribit •Heraclides ,.facri 
quidam portus funt extremae aetatis^ ,(ccura 'hominibus ftatio^ quan- 
/tumque corporis tum decrefeunt vires, tantum animi vigor auge(cit« 
Apud Gentiles caftitatis Dea habita Vefta, c<»4 dicitur M<*re«i. Etvfides, 
cujus numen fania:iflimum.,r<i»<t eidem nominatur. Eadem dignitate 
Veritas apud F4m»fwi audit. Naturas longaevae rerum parenti 
^anttiem diit Claudianus., iEternitatem eadem infignit Nonnus, Tempus 
Diphilus Comicus appellat canum opificem. Apud Romanos vetufto more 
nubentes canis femum ornabantur ^ ut & Veftales virgines, caftitatis 
vitaKjue integritatis exemplout e 5'c*f.POTMp«o liquet, Thebae Bseotiae 
^abebanc^4»»W;Apollinem, tG&Q paufiama in Maeoticis, Apud Cimbros 

facerdotes 



De AfffSi. C 4 i)tli, & V-vgui. Tracfr, 17 

fasefdotes & vates can^ caftra fequebantur, magno in honore habitae, qu® 
de ^aeliorum eventu vaticini a edere folebant. Denique 5'o/e?«o« in pro-* 
verb. at menam glorU , inquit, in robore fofita eji , iia fenum dignitas in C4- 

Hanc tamen dignitatem quidam fludiose occultare conantur pigmentis 
adhibitis. Quam capillorum tindui;am primum a Medea excogitatam tra¬ 
dit Clemens Alexandrmus in ftrOmatum libris; praeclarum fcilicet lenocinij 
rudimentum. iEodein locO acriter idem audor invehitur in eos, qui mere¬ 
tricio more vultum pingunt, caelariemque tingere non ceflant. res ut 
in viris lumme pudenda, imo deteftanda;, ita e diverlb foeminis , quibus 
mundicias , ornatum, cultumque pro infignibus eue permittenda Icite 
^pud Livium difleritL». Valerius^ eatenus indulgenda-, dum certis finibus' 
coerceatur licentia,nimiaque curiofitas^atque intra fucum confiftat.L«/fi/l?i« 
epigrammatarius lepide jocatur in anum canos tingentem, dictitans , fuco 
numquam effici, ut exHe^aW fiat Helena. Ca&us quilpiam magno nata 
homo., castera-futilis, ob fenedam tainen venerabilis, indudo fuco canos 
teg^e.comtus, legationem, cujusuausa; Lacedaemona venerat, exponere 
^ cum cct^i&tyAHhidamas R.ex, animadverfo dolo, aflurgenst quid^ inquit, 
fani dixerit i^e,^uin(in animo tantumiverum etiam capite mendacium cncumfert> 
'firaulque-cum dido oratron^in hominis explofit, ac pro indida habuit^ 
!uti refert lib. 7 » oihnigens ffiiftoriae, firniliter 

ATitipatrtimi(^nem ex aniicis in juqifpm ordinem eooptarat, capillos pariter 
barbam fucantem, ut mendae^ iiummovit,adijcienss in crinibus infidum,, 
nihilo fideliorem in rebus gerendis fore^. Hujus filius Magnus ■ haud vano cog- 
momine Alexander., fenem capillos inficientem confpicatus; ne comam , in¬ 
quit, tingas^ Jeil fi potes> genua , ut a Plutarcfio foibtum eft.,Ridet pulchre 
Centinuin quemdamu r ^ - 
Mentiris iuvenemTmBrs. temm cafiitle,. - 

Tam fubiih corvus, qui cygnus eras* 

^onomnes fallis ifctt te Proferpina canumi 
Perfonam capiti detrahet itla tuo* 

Tamen quae interripeftive venitpanities,ea cQmgi poteft,neque inepn- 
yenit. Pro qua tpilend% fi corpus cacochymum eft, hoc ^ vitiofis hump- 
¥ibus expurgandum. Chjo fado ad capuis ,evacuationem eft procedendum 
per ftersutatoria, apophlegmatifinos 8c errhina. Deinde ad medicamenta 
calorefmiativuni corporis & cerebri toborantia veniendiim. Inter quae 
multae furit confediones calidae; fed primas tenent theriacia & mithrida- 
tiurih In^pf iniis verd ftudendum^' ut'liber fit animus,'neq afedio,nibus ijs 
; .. --Q '- ; . -.’ ' agitetur. 



l8 VOP, BOnr, PLEMPI/ 

agitetur, quas diximus canitiem: accelerare., Novi ego virum religiofiu» 
cuic^ impofita efletgrovintii pueros humanioribus literis imbuendi, . 
eamque iniquo fiifciperet animo,^cudd fic.non fatis*Deo ,& pieuti vacare. 
poflet, canefcere coepite Quod animadvertentes Superiores eum a munere - 
illo •fiimmoverunt ,,ftatimque, mirabile di< 5 lu , capd]i ad priftinum.ni¬ 
grorem rediverunt... Tantum in corpus vaiet animus! , quieft, 

Conradus Ge/Bcr^/jyjn thefauro fuo aquam,defeibit tantae virtutis,ut fenem , 
rejuvenefeere facere fit potens Pedemontams & alij .fimilia medicamenta . 
proponunt. Narrat Deodatus de.iafigni.Chymico loan, Montano ,qu6d fuo ^ 
elixire fumto, decidentibus canis & unguibus e totius^corporis, cute,fe-- 
ne^am depofuerit,j& juventutis fioreni denud comparaverit. Qu^anr.< 
vera fint,xgp nefciojfioc fcip,!! Chymicis multa magnifice promitti, noti . 
proflari., P«r«r de ofma fcribit,. fe Indum vidifle, .qui.cujufHam herbse " 
fucco Hifpanos quovis morbo laborantesVc^terofque, Indos perfanabat,’. 
junfturis omnibus fucco illitis, pannilque coopertis, a quibussdeinde lan-‘i' 
guinis copia exfudabat5r.& repetita curatione non a difficillimi^, tantum , 
morbis multos lanatos fuifle ,, |(ed ebdenx auxilio plures valde fines re- 
pubefiere viffim fuit, robuftiori .recuperato, corporis habitu. Gaeterufih. - 
herbam nec pretio, nec precibus, aut .minis patefacere umquam voluit.^ . 
Sit fides penes audtorem..Hoc paSo Glaucum fabulabantur antiquiimmOr® - 
‘talem fadtum cujsfilamherbae effi. S^ed neqtie imitandum ,quod Rhaz.tus . 
^odit,.amicum fi habuifle/,>qui potati'cfialcanthi drachma unica nO( 3 :e .* 
pilos omnes albos exuib Qj^d p^iCulofum eflunedicamentum Sc ero-^ 
dens, ideoque per os minime fumendum»;. 

Si perifta ante pr^i^ipta ,fimul fervata.-.bona' vi£his ratid^e,^c:apiIli s 
canitiem per fi non deponant,,ad pilostingentia accedi debet. Inter quas" 
alja tingunt colore nigro, alia fiavOi? Videhduttfc.ergq -qnis color cuique" 
€onveniat..Tih< 5 luram autem praecedere debet pilorum abfterfio, ,8c a. 
fordibus, pinguedine, ac fquaiiore expurgatio t etenim colorem non ad^ 
mittunt, quae ffint un<auofi. A feigidis tingentibus: praecipue luduntur,. , 
quibus imbecillum-eft caput. Itaque acerba, aufiera ,. ^ hujufmodi valde.; 
adftringentia ijspluwmum nocent tefte-^«'/e«d,qpfdb^-vavwdpfirafque 
mufieres talijum'aburuj dum canos-fiicarb yeUeHt ,ihgr 4 'vif^ 6 f 
incidiffi, Gonftat vero^quibiis capufc&fi frigffi'us^, ^bs-prohidus 6ffihdi|. 
gravius autem ,,quibus eff caUdius'; his fiqtiideni fiigqs magis eft ad ver-' 
fhm ; Sidm morbis magis pericfitariffit'> :qucmiffi'naturje ribn fcbhye^^ 
aflfi^s. Gardonius in 

(undia.fdtuk‘^,quani ‘ i 

^ ‘ Medies^* 


T>e ^ Vngui. TraSf^ ' 

^Medicamentum denigrans , neque ulium periculum damnumve infe¬ 
rens capiti efthoc; R, myrobalan nigror, unc. i. paflar. nigr. unc. ij. 
vini nigr. adftting. lib. ij buli. in duplici vafe lento igne ad confumt 
duarum tertiarum; dein adde fiicci cortic. nucum vitidium lib, v. 
femach acacias ana unc. u cary^ophyll, integ. fefquidrachra. naofchi 
4crup. I. ponantur iterum ad ignem, & fine ebullitione detineantur 
per dimidium diem, ifl-o illinuntur capilli no<3:u , quando itur dormi¬ 
tum: deinde contegitur caput pannp nigro, atque ita detinetur toti 
nofte. Mane poftmodum abluitur caput vino nigro adftringente ,in 
quo bullierint royrobal. oig. Sic continuetur uno menfe circiter. 

Hoc etiam linimentum commodum eft, R. vini rubr. lib. i. falis 
drachm. i, chalcanthi dradhm, ij Mifce, & pone, in teftula vitreati, 
'parum bulliant: tum ab igne remove-^ & denique adde gallas febdliin 
tritas q. /. pro faciendo linimento, quod mellis crafficiem habeat; quo 
capilli optime illinanturviita caput pannis lineis te(9;um per tres 
circiter norasrelinquatur, ©einde pannis calidis ficcctur caput,mc- 
dicamenturoque excutiatur, & abluatur dixivio. 

%liud: R.muces gallas tot, quot vis: redige in pulverem , & impone 

■ fartagini ferrea: fuper ignem,donec nigrefeant. tum infunde eis gutta- 
• timol. olivar. ‘Igitando femjjer, fic ut oleum imbuant, atque ita ex- 
i ficcenrur ad ignem, dein contunde; bene, poftea ifti pulveri jidde pul» 
^vitriol. rofmarin. fal gemmas caryophy 11, Simul R.cort arbor, jugland. 

■ granator. alumfn. ana part. asq. bulliant in vino, donec hoc nigrefeat 
^inftaratramenti. GoIato huic vino inijee di^um pulverem, tum lava 
- caput forti lixivio; dein licca: deind^lava ifto vino , ac linteo involvo 

caput , maneatque involutam per hor. vi. denique ablue caput 
aqua & vino, & ficca. Durabit hic nigrities ad v. vel. vi. menfes^ 
^Facile parabile eft hoc; fi capilli quotidie pe(5tine plumbeo depedantur, 
■intin<9:o prius in fucco nucum viridium, aut atramento feriptorio. 

FlaVos capillos reddit hoc lixivium : R. lixiv^ farment. vitis lib. ij 
rad. bryon. chelidpn. curcum. aUa femunciam. croci lilior. albor, 
draehm.ij flor. vcrba(c.ftcechad. citrini genift. hyperic. ana drachm.i. 
«oq. fimul. & f. lixiv. clarum f, a. Ssepe crines hoc lavandi, donec per- 
Fcftc tingantur. 

Aureos reddit alkanna Arabum pauco vino albo tepente excepta, & 
m pulmenti formam redafta. Eo unguento capilli ad radicem ufquc 
illinendi ita per hdr. ftupis cooperti Sc bene fafeiati finendi. 
Fo^e^ tepente vino caput lavandum; Sc denique pe^ndum. Cineris 
Cz ' unguen 



70 " FOP, FORT. FLEUFTt 

utigaen rutiluni proc^ucere crinem , dixit in Originibus Cato InquTcns* 

malteres mflrte capillum cinere ungitabant^ ut rutilus ejfet crinis, 

A canitie praefervat, feu ne canefcant pili, vermium terrenorum 
cfnis prasftar, adiiiifirb oleo, fi eo in pedtendo utaris; tcftes funt Plinias^ 
'Serenus Sammonicus 8c Marcellus,. 

CAPVT TERTIUM; 

De Calvitio. 

Vocis^ calvas j etjma yaria d yaHjs allata. Calloitij de>> 
finitiones, Calintium turpe deforme. Cahorum 
exempla l^ hifioru, Cahi prudentes &aftuti, Calin 
quidam d: natalibus, Calloitium: derepente contrad¬ 
itum, fint cahitij caufie, Hippocrates ^ 
Ariftoteles non y er e dicunt , ante y eneris ufum ne¬ 
minem, ealyefcere: item mulieres d calloitio efie immu- 
nes, Calioitij altior cdtifa d V aWcCiopropofira. y^g^p- 
tij non calyefcmt. Cur in fincipite tantum fiat cdlloU 
tium , non in occipite aut temporibus^ Calvitium non 
‘ [fanatur. Incipiente cahitio quid agendum, Petronij 
monma ad cahum,.Calyitiurhfuco 0t yelamme eda¬ 
tur, Caliendrum IV galericulus quid, IV unde diSba, 
Qulipeterum ufi galericulo. Pileus qutd IV petafus. 
Garamantes dimidmftruthionk ofpQprapileo muntur» 
Jn reile IV yaldudini condiidbtHter pileis-m 
Quibus conyeniant, quibus non, yiaiCilifilci^^^ 
fit as iti mutandis pileis,. " ' 

G Alvitium ducicttr 'k calvus quod V4fa«f JuL-Scaltger 

' - :: " derivari 



lye ACaptitor, &Vfigulum Tranatus 2.1 

derivari! xe^f«, unde fxetfov; ut ^ <ov lUiumfic a xaf«v calvaslconvetCo 

utrobique r.in I.Magis tamen ipfi arridetjUt vel fic k p*Aotxj>o5 calvus,per 
metathefin^ ablato r.vel ab Hebraeo k^l, quod eft laeve.Hoc calvi ety¬ 
mon firmat ipfa definitio calvitij, quae eft apud Artfiotelem lib. 5. de hift, 
anim. cap. 11. capitis laevitas calvitium nuncupatur,«t Gaz^a vertit j vel 
vttScaltger •. vcvixcxs glabritia calvitium dicitur. Maxttnius ^ calvas 
videri effe a Chaldaeo kalf^q^od efkdecorticare y.ddibTare,-jycaic[ae Alfte- 
ducit a tcdCKKoiy^ulcher, per antiphrafin. Calvitium ex noftra defini¬ 
tione eft abfentia pilorum in calva. Turpe autem eft'& deforme calvam 
capillis uudam effe. Eft-enim coma id fere capiti, quod plantis germi-, 
nibufque funt folia, a parente Natura produifti ad frufbaum conferva- 
tionem, quorum fotu pariter ac refrigerio, aeris injuria tum avertere¬ 
tur,tum retunderetur; quo fiat, ut avulfis frondibus arbores & plantas’ 
indecoro vulnere ao- depilf nuditate affe^iae moereant quodammoddji 
morfumquefentiant^^^uti in. Sympofiacis diflerit Plutarchus. Firmat id 
Arilhteles hh.'yj. degen-. anim, dum ait»id efie in homine calvelcerc,, 
quod io avibus depennefeere in folijs arborum defrondefeere. Proinde 
nihil mirum ,fi calvitium, quo caput fere depilatur,apud omnes sstates' 
opprobrij loco habitumfuerit» N4/0: 

Turpe pecus mutilum, turpis jmegramim^ampiiSf . 

Et ftne fronde frutexftn,e crim caput, _ 

He/;/<ear Propheta calvus a puerorum caterva fannis exceptus, ludi- 
brioque Habitus fuit, quamquam non impune j quippe quos diris de-, 
votos proterviag.peenas urfisi dedafre conftat. Apukius -, mulkrem etiam 
venuftiflimam,fircapillitio nudetur >.licet illa coelo deje^ia, mari edita,. 
fla<ft!bus educata; licet, inquam, Venus ipfa ifuerit:,dicet omni gratia-, 
rum choro ftipats, toto cupidinum populo comitata,clnnama fragrans,, 
balfama rorans; fi calva procefierit, placere non poterit ,.;ne. Vulcano 
qmdem {tio.Ambrofius inihexaemero Ivbif ifcribit ooman^efTe feveren- 
dam in.fenibu-s, venerandam !n;{acer40tibus,4erribilem in bellatoribus^ 
.decpram in-adqkfemifaus, comtam in mulieribus, dulcem in.p4iexis,i 
Tolle arboris comam, ar-bo?,ingrat.aeft.:; tpllejhumanfjcapjtis capillato,* 
tota pulctodtudo perit ,Cafarem eahjtti) (ni .deformitatem iiiiquilfi-' 
me tuliffe retulimus cap i. hujus tra&atus ; eaque de causa deficien- 
tem capillum a vertice revocare contiisviQsi T)ointtiamm Gacfafem calvf 
liovica fuifie offonfum a S«efo«;<j,proditur,* utpfo fua ipfius contumelia 
duceret, fi cuf alij obifeeretur. Sicijis tyrianHum turpi calvi* 

,tb.dtefprm.^n tradidk MUam cuto; puderet defiaentis capilli. 



^2 rOP^PORT.PX EMPTI 

myrteara eorollam, glabritiae velamen, quo nuditas tegeretur, adorna* 
vit. Acerbe lultam filiam fuggillavic AuguJiuSf qui aliquando improvifus 
cum opprcffiflct cofmctrias five coocinnatrices, praematuram cano¬ 
rum fcgetem vellentes, percunAatus illameft: malletnc canaeiTejan 
calva poft paucos annos: refpondentiqne , canitiem fe praeoptare, re- 
;geffic ille mendacijjiotam ifto didlerio; quid ergo iftae tim cito calvam 
tereddunt ? Vefpafiams lepide calvitium arguta oftenti cujufdam elu- 
'fione non diffimulavit; pam vifo comete, qui mortem ipfius portendere 
credebatur, nonfibi, fed Parthorum Regi minitari dixit; illum namque 
comatum elTe,fo vero calvum.^^^odefic tulitcalvitij fui opprobrium T<ii« 
rius Caefar a Pr aetore ludibrio habitus , quando in„Floralibus per 

calvo? omniasoperagenda curavit ille, qui pofteaab ipfius^nomine Seiani 
^.nuncupati fuerunt: ac rurfus 8 theatro defcendentibufrfaces praeferri per 
quinque mille rafosi pueros,qai calvitiumglabrisc^picibus roentieban- 
f tur. Galbajmperatot ita fuifie glaberiertur, xitFabm lobulus caput ejus 
prascifum.veftis Cnu exceptum portare debuerit,cum ob pilorum rarita¬ 
tem difficillime prehendi poflet.Crfro/«r filiumLadoviu piy Impcr.cogno- 
;mento colvus fiiit d-idlus a calvitio:in cujus laudem R^gbaldus monachus, 
5 Vir, ut tum ferebant tempora, haud indo^&us, eclogam compofuit non 
illaboriolam, cuneis vocibus initialem litcrana/C.;prxferentibus.^ofr4- 
tem quoque recalva "fronte depingit fapientiae argumento. 

.Mfculapium calvum oftendunt iEgyptij eamdem ob caufam.^^^jjfe»* item 
calvum nommat Sjinefws. Sed & ifocrotem oratorum omnium fua- 
viffimum,, calvum fuiffe conftat: uti & Hippocratem noftrum. Qm 
omnes cum prudentes., fapientes, aftutique fuerint viri ; hinc forfan 
.monet nos vulgatus ^eruculus4 calvorum familiaritate abfimendum 

^rm»-visfallf^fupas confortid coivi. 

Porro quemadmodum canities, ita & calvitium aliud eft naturale per 
jBtatem adveniens: aliud prastcr naturam, accidens intempeftive. Nar¬ 
rat Herodo/a; Scythicam quandam gentem ^ natali in perpetuum cal- 
vefeere. Myeonij quoque pilis carentes nafeuntur; quod praeter Stra- 
boMem Sc Plimunt te&atug Lucillias vetus Satyrographus, ita in- 
quiens: 

Myconi cdvo omnis iuveutas. 

Ita ut Strabonis teftimonio calvi quicumque Mycony appellari prover- 
'faiali di&erio confueverint. 

Derepente quoque ealyithiia eontrahipoSc>uti ^ canitie diximos» 

<docct 




Ve CAftl. & Vngm, ruU, 25 

^ocet nos Uircetlus Donatus Ub. i. liiftii med, mirab. Adolcfcentula, feri» 
bit, patri unica mane parentis thalamum ingrefla, ut de more illi e lefto 
furgentf miniftraret, adapertis fencftris patrem vocati illum veroaltiori 
fomno detineri rata ad cubile accedit illum expergefaaura: verum ri- 
gidunv immobilemque repertum cum tetigiflet, frigidum invenir, 
node intempefta fubitanea morte opprelTum. Q^o cafu inopinato 
,pcEtcrrefa<3:a &borrefcens,arrepis capillis, femianimis vicinos advocatj 
( folrenim pater & filia vitam ducebant > qui patrem mortuum fepul- 
tur« dederunt , ,fem!viventem filiam in ledrum collocarEtes, ut vires 
reciperet! eui quarta die coeperunt defluere capilli, ita ut omnes fere 
deciderinci paueique fuerint reverfi, .&in ppfterum'Calvitio labora¬ 
verit. 

Caufa calvitij rumendaefl vel ex cutis vitio tum in primis-, tum ia 
fecundis qualitatibus, praecipue in ariditate : vel cx'convenientis ali¬ 
menti d^dhy-ficciore vidclicerreddito cerebrot vel denique ex laefione ^ 
virtutis formatricis i fic videmus nonnullos calvos fieri vitio fui gene-:^ 
ris i in quibus cutis bene fe habet, neque apparet boni alimenti dc- 
fedus,-. 

Diteunt Hippocrates 8 c Afifioteles &nte Venereorum ufum neminem 
calvefeerer mulieres item a calvitio immunes effe. Caeterum rem aliter 
te' haberci polTeque' virum citra venereorum ufum cafvefcere, experi¬ 
menta (Saltationes convincunt. Occurrunt enim permulti fpe^atae pro-^ 
bitatis viri, & numquam veneremexperti, qui taroencalvi fint. Contr^; 
aurem ah) funt infigniter venerei , qui tamen calvi numquam fiunt. 
Viddicet non ex fola alimenti penuria,fed Ss-excutis Sc facultatjs for¬ 
matricis vitio oritur-cafvitium. Quod ad mulieres atrineti feribit ^/i^ar 
ti^ejj-eas rroncalvefcere^ quoniam'rp^ natura pueeorum naturae 

iimiiiS efljmnraque reti icet Aeriiis excrementi feminalis; Idemi Galenus 
docet ad c 2 -^ 7 - Ctd^.^.^Eunachine^ podagri a iahorant ^Meque calvi 

^««f . Bunucbienim , ait Galenus-m commcnt. fimiles foeminis effician¬ 
tur; ficutergo in hts ealvttiumnon acciditj fic neque-ineunuchlsypropa 
ter teaipeTamencum frigidum. Sedbuic quoque fententiae S£“rationes 
& experimenta adverfantiir; Sunt iquippen-Onipaucaemulieres calvaS'- 
tum juvenculas-, tum astate progreffasv quae-vitium Cuum alienn erine 
tegunt* Et ratio fuadet: cum enim calvitium ex ijs caufis fiaTjquaefuprl- 
recenfir® funt; quis non intelligat j eas ; quoque in mulieribus loeuos 
feaberepoffei - c., / 

. P^lvkij aliiorem caufam fuggeric nobis ¥aUefxus%\y* dcCac. PMofe 

cap.^^o 


.14 r 01 p; FORT. PtEMPri 

'Cap. ccfcbtt fcilicet in fenedute conmdioncm , qua ^ cranio'Ss 
xfcvelUts utfuo humore non amplius ita pafcerc valeat fuperpofitam 
crinium filvam. In.hunc fenfum ducit difficilem & obicuram illam 
icclefiafts fenCenciam: tecurrat vitia aurea , id eft, ante fenedu- 

tem; quando tenuis meninx, quae cerebrum inftar vittas operit, recurrit 
& revellitur a fornice cranij propter drebri contradionem. Naturalis 
etiam cerebri pSc totius temperaturae ficcitas calvitium feftinate folet. 

Hero^/otHj tamenfcrtbit ,»cx omnibus hominibus pauciffimos videri 
calvos jEgyptios, eofdemquc capita habere dutiffima. Cujus rei hanc 
efle ait caufam; qiiod ftatim a pueris radcrecapita incipiant j inde enim 
osicapitis ad Solem reddi compadum , adeo ut vix lapidis idu id illi-» 
das. Perlis autem, quod h principio afluefiant operire capita, geiiantes 
pilea & uaras,ade 6 fragilia effe ,.ut jftferire-velis, vel folo talitrocper- 
fbres. i. 

= Quaerunt audores , cur in fincipite tantam Bat calvitium , non in 
occipite aut temporibus.Et rdulta ac mira hic ^ferunt. Videtur autem 
•tnihi verofimilioc illarefie ratioi quod in occipite & temporibus mufeu- 
h fili fint, qui humoris fecum plufculum adferunt, ne tantopere ficeef- 
cat pars ,& alimento ad pilos generandos defraudeturr 

Sive'in fenefdute tethpeftive accidat calvitium , five intempeftiv^ 
ob^ervationibus eonftat, non^fanarj. Incipiens tamen calvitium retar¬ 
dari, & quodammodb impediri poteft. Itaque qaod Hippocrates {ed; 6 . 
aphor. 34 . dicit: qui calvi funt, ys varices magni m» punti.quibus ver^ calvis 
exijienttbtts varices fuferveniunt^y rmfuscapillatifiynt , Id intelligendum eft 
non de calvitio proprie dido., £ed de capillorum deBuvio , de quo 
agemus eap. ftquente., 1 ^ 

- St quis ergo ad vertat,fe incipere Galvefcere citius quam conveniati 
hic faepius curet radendum finciput fuum uB^ue ad cutim j fervans bo¬ 
nam distam, & praecipue venerem, vigilias, curaique fugiens. 

Tetronias quemdam calvum fadum admonet mortiscitd venturas, 
hoc epigrammatio? 

- ^ ^ ^^ ^'Infelix modo crinibus nitebas^ : 

- V Fheebo pulchrior & for ore Phoebi, . - - / 4 

At nunc Uvior are.f vel rotundo 
Horti tubere , quod creavit unda, 

W^identes fugistimes puellas, 

'yt mortem citius venire credas. 



t>e AffeB. CAptl, & Vngui. TraB. z$ 

^Qui e6 redamas eft, ut verticis glabritie ®s , tuber, ovut» j cucurbitam, 
conchainve aequer, dc fucatione, aut velamine dumtaxat cogitare habet. 
Fucatio fit per geftationem alieni capiliici), quod cowa adopttvat adfcitiua, 
appoJttiti‘t', gulif tculum^ futile capillamentum dicitur;Graeci phenacen nominant 
S f evtf.>4r^6«v, quod decipere eft; quod verbum etiam apud quofda:ro vulgo 
dursit , uv phenacijfare pro imponere ufurpent. Apud Horatium invenias 
caliendrum hb. i. htS- 

Canidia dentesf altum Sagana caliendrum 
ExciderCi 

Ubi fic vetus interpres: caliendrum, peplum capitis/aut crinis fuppo- 
fititius, feu capillamentum , aut galericulus i capitifve ornamentum* 
XTaliendri meminit & f^^rroin eo libro, qui infcribitur ^ virgula divina, 
dicens: ego nunc poftulo Agamemnona meum s tantis cothurnis acci¬ 
pit Critona caliendrum. Ex hifce Verbis liquet, olim fuiile dubitatum, 
utrum caliendrum nore.c cernam:appefitam, an capitis opermemum. Pofterius 
amplcAitur Turnebus i atque addit caliendrum videri elTe a Graeco 
xaX«t 1 po'v, quod eft ejurdem originis ac calytron Ceu calj/ptra, nemp^ 
xa.7ta5Tie2'V: quod eft operire. Sane ea origo utrique convenit notioni. 

Sc g^dlericulus 8 c coma appoftta operit caputi 

GaiericUltJs & galerus a galea eft, Fuitque pellis habens appofitos 
crines humanos, tanto artificio, utj cum eam capiti applicaiftent, pellis 
ii^BC vera hominis cutis s crinefque ejus veri hominis crines , non ad*, 
fcititij viderentur* Itaque eo utebantur calvi, cani j a.c foeminae nigris 
capillis. I«w«<i/i^fatyr. S. de Mejfalindi 

Et nigrum flavo crinem abfeondentegalero^ 

Intravit calidum veteri cemoneiupanar. 

Suetonius in Othone cap. 1 1 , munditiarum fuiffe ttaditar pene mulie¬ 
brium j vulfb corpore; galericulo capiti, propter raritatem capillorum, 
adaptato & arihexo, ut nemo dignofceret.i4»jre««rs 

NammexdeteBo nituit frons nuda galera, ' . 

Difcdlorappvflta qua fuit ante comai 

Tmutlianm de cultu feminarum Africano ftylo: angitis praeteret 
nefeio quas enormitates latilium & textilium capillamentorum, nunc 
in galeri moduca quafi vaginam capitis, & operculum vcrtids, nunc in 
cervice retro fnggeftum. Quod lertulUanus ihi vocat capitis vaginam i id 
fdte Matiialis nominalcapitisealdsumi 8 cipCuna caput cMceatum lib. 12» 
%ig* 4j.adPhdebums;^^ 

■ t> Heedina 



26 


VO P, F O RT, TtE HP Ii: 

Hadina tibi ptUe contegenti 
2Slud<e tempora verticemque calva, 

Pefltve ttb!y Phoebe , dtxit ille, 

Q^i dixit caput ejfe calceatum. 

Velatur caput Ime fucatione pileo vel pileolo. Eft autem pileus, noa- 
illud capitis tegmen, quod nos geftamus,f 3 < 9 :um ex lanis feu villis co- 
adis, cujufmodi cociStilia, vulgo feltra , dicuntur fed ex pannis, oiim . 
five filamentis contcxebaturt, 

Trit/s pilea futa de lacernis. 

Geftamcn iiiud , quo nos prodimus in publicum petofus eOi yCive ga* 
larus latos habens margines, qualis Mercurio tribuitur. At pileus non- 
marginatas eft; refertque dimidium corticis ovi». Bt revera apud 
Garamantas ex ftruthiorum ovis fingulis in aequas partes-di{Ie<9;ts bini 
fiunt pilei ; tanta eft ibi ejus ovi magnitudo-eoque capitis tegumento 
-populi illi plurimum applaudunt. Bft ergo pileus propriemauueum aut 
dormitorium noftrum capitis velamen,Is nunc excorio vel panno^feri- 
eo concinnatur, Sz paffim geritur a juvenibus ,Xenibus, mediae aetatis 
vfis, domi & foris. 

(^«ritur, an redfce & valetudini eondacibiliter ? EiIeos cereM5c 
calv® effluvia continendo caput calefadat, poros ad exhalandum 
aperit j ab externo frigore ali|fque a&is injurip defendit. Hoc tamen 
more & mollitie nimifquam procul a veteribus Graecis & Romanis 
abivimus, quorum fiatuae & imagines tcftantur, nudo capite.domi fo- 
rifq ue egifie, nifi militia, ®ftus , imbres , morbus aliud fuaderet, uti 
oftenfiim nobis fupra capite primo. Nos vero tot hodie pileis & ca¬ 
pillamentis tedi onuftique ^. nefeio^an falubtiore.capite^quam veteres- 
iili, vivamus. Quin majores noftri pileos iftos ig^rarunt, tantumque 
a quadraginta circiter annis in ufu elle cGep^runtvixerunt aurem 
faniores ifti priores,quam nos..,Cornelius Celfuiiih, i.cap, 4 . PBilofophis 
& literatis , quibas a ftudio imbecille caput, feribens setfi nolit eos ad 
cutemtonderi, vetat tamen caput vefte velari; pileum damnat,& nudi- 
ditatem capitis commendat. Imo aqua ftigida quotidie perfundi jubet, 
ac nudum fupponi canali j unde aqua pluvialis.aut alia-decidit. Nihil 
enim capiti aeque prodeft,inquit,.atqueaqua frigidatatqueis,cuihoc 
infirmum eft, per asftatem id bene largo canali quotidie debet aliquam- 
dia fubijcere. Nam aquae frigus denfat capitis cutem, & adverfus ex¬ 
ternas cceli injurias impenetrabilius facit. Hoc argumento Charntis Rq- 
in» fub Principatu Nfrewfjipbiljs Me dicus > damnatis balneis, frigidi 
: hibcriais 



tiAffeSt.Captli^VngttlTra^: Zf 

hibernis algoribus, uti teftatur seveca, non capite tantum, toto cor¬ 
pore lavari perfuafit, Tnne videbamus fenes confulares, inquit Plinius 
lib. ip.cap.^. ufque ad oftentationem rigentes,Sed ut ad pileos redeam 
de i}s ita cenfco.Qm bene denfam caBiariem in juventute pileo onerant, 
ante tempus canefcuntj & perpetuo caput molfe atque efFocminatum 
circumferunt: fi contingat eos quaqua occafione pileum capite tollere, 
a levi aura laedunturj gravedine feu coryza corripiantur, alijfijue deftil- 
lationibus. Et remedijsfenedlutis in juventute confumtis , quid fenes 
facient? Si cavendum, ut monet Celfus^ ne in fecunda valetudine ad- 
verfae praefidia confumanturs cavendum quoque, ne in juvenili setate 
fenilis praefidia confumanturT Senilis nimirum prsefidium aetatis eft 
pileus, uti & coram , qui catarrhis obnoxij funt, aut calvi, aut tegroti; 
quibus utique pileolum concefTerim. Marfilms Fiemus clariffimus Philo- 
(bphus Platcmicus, patrii Florentinus in pileolorum ifiorum ufu fuit ad 
fupet ftitionem moroitts. Adeo morose, inquit lovius^ fibi ad fpem vitas 
blandiebatur, ut^fiepe eadem die, cum aer incalefccrer^ aut aliquo {pirittt 
movetetUE, capitis tegumenta permutaret. 

ciapvt qjartum. 

Dc capillorum defluvio. 

lupillorum defluvium defmtur. ejus caupe adfemntur, 
Oalenus non omnes attulit. Cutis denfitas non cuu- 
Jd dejluyij capillorum y contra Alexandrum Trallia- 
'num. Ab alimenti defeBu capillos defluereyContraSo^ 
l^Dandrum. Qtiomodo defluvium capillorum di (Un¬ 
guatur d cahitioy alopeciahf ophiaji. Quomodo caufle 
cognofeamur. Qm fcopijint in curatione hujus affeBus. 
Antopica adhibere hu liceat, nonpramiffd totius eva- 
mationu SeleBaad huncaffeBum medicamenta^ 

D Efluvium capillorum {peciatim ita diarum eft catus pilorum capitis 
paulatim & fparfim fa^us: ita ut non uno in loco , fed vel omne 
In tot© capite ^ vei; pliiriini hinc>& infie excidant j & pili tantum fian 
■ p 2 rariores 



2 S VOP. FORT. PLEMPlTr , 

tariores,nulla pirte cipiciS riadi felia:3. \ J - 

Caufe defluvi} capillorum funt vel alimenti inopia , vel hbmomrir 
ptavitaSjVcl cucis raritas. Ob duas priores caufas pili decidunt in phthifi- - 
cis & hedlicis. Ob humons pravitatem, in lue venerea, capitis eryGpe- 
late, & febribus malignis. Ob cutis raricatem , in convalefcentibus a" 
gravi morbo: in quibus tamen etiam humorum pravitas in causa tffe 
poteft. 

tantum duas affignavit caufes ; fcilicet cotis raritatem , & 
materfse deferSiUro.' At certum ef^,-debere addi tertiam caufamj.nempc / 
humorum pravitatem , uti conftac in lue venetea.. .Nam poft eryfipelas . 
capitis pofTet culpa refundi in cutis raritatem , fcu pororum apertio- 
nemj fed in lue venerca non item ; uti neque poteft ^.dum poft venena 
Certa fumta vel attadiaHc capllloram defluvium. 

Ajunc ab humorum pravitate St corruptione -oriri 'alopeciam- & 
opbiafin, non defluvium capillorum fpeciatim dirfl^uro.'At falluntur. . 
Etenim ophiafis quidem & alopecia oriuntur etiam ab homoribus pra» . 
vis radigcs pilorum erodentibus,fcd tantum in certis locis exiftentibus: 
verum in defluvio capillorum ilji humores pravi per totiam capueXunt 
iparfi. " ■ — ' ' ^ 

yliexiiwder dide, cutis denfitatem etiam cflecaufamdefluvij 

capillorum. Sed hoc rationi, minime'eft eonfentanxum;. Na'm. firmata 
, cute 8 c conftridtis potis, vetofimile e0: illos -magis contineri ^ neque- 
fluere pofle. 

, Infignis pradlicUs 5 v&«/!«^r in.primnTuo GonfiUo movet Bk nobis 
dubium expenfu.dignucQ.. .Contendit ipfe , quandocumque porffe. 
comtnode Wdbuetitn^pflos^blchT’^ fifB3£ni*& feEi?ere;^eqUeqtlid-quam 
■fecCre, qa<ki nifefl alimenti .ex parte id quIapiliXuntJs^t'exjicorpore • 
elevatum eis adglutinetur Scapponaturmon enimyinquit, ob eam eau-- 
fim decidunt , etfi oh eam caujfam non'cxdefcarft; 'C^Ufs dlfmXBtum 
Xubminifeat pilis inVpelflbite*animalium:dia .detr4jat^; atvhk tamen 
- pili non; decidunt j niift ^redinesv.;dfte 3 i^y & idigcomjnfei^^ alia.poros 
infefto dente devaftarintVaut meatuUm conftrf^io humidb-altquo vel 
■Eutrediufefabefa^iti^-fuefrti -huie ac 

folijs,,qU 33 atbom coma qUbdammpd!oXu.nt: h®d autumni initio lan¬ 
guere incipiunt, flaccefeunt, Sc l^nte fua tandem deciduntj non aliam 
ob caufam, quam quod alimento J^deftituantur, & humidum, qun 
ibvebancurac vigebaht,depaftum fid,;auf introi retr ac^umij^girgurBeii- 
So efle poliunt ed plantarum aut iprppter. miilEitudinem 

' ^ - humons^ 



Di A feci, Cap'il.'& VtiguiitrA^' 


±2 


fibrooris > ?at ejias' Icntoteoi non dteidunt, Gsd perpetuo virore Ant 

infignia.. \ ' ' 

Sidicat qtitSj analogiam iftam inter folia & pilos inft.itutam noneffe 
bonam ; quod foliorum extremae partes, interim dum iri arbore, virent, 
alimentum fufeipiant,neque folio folum apponatur, fed per totam ejus 
fubftanciam diftribuatur : at pilorum rion eam effe naturam ; nullam 
eis vitam \ radicibus cutem , aut fubje< 3 iam ei membranam non com- 
p!e(5fei s^fed ut palus terrae infigitur, ita pilum cuti infertum b^rerei' 
Refpond. Pilum vere nutriri,non per materiam ei accrefeentem & alii- - 
tam,fed peralimentum, quod per totum pili corpus procedit & diftri»! 
buitur. Hoc enim magis, ede probabile, quam alterum, monftrant argu- - 
menta capite primo aliata. 

Sed cur erg6, inftabif aMas , in pellibus animaltom diu detraiftis & 
praeparatis non decidunt pilij cum ibi deficiat alimentum > Refpotid. non 
decidunt, quia pelles illae ficcstaefunt, & poros bibent confeiidros, qui' 
claudunt undique pilos & retinent*,qualiter & arborum rami detrunGa- 
rrpodunc 8 c exilricari , adbiBrentibus femper falqSi At in vivente ani¬ 
mali vel arbore cun^ori fint patuli & laxi.ab huoaid-itate,fi' alimentum 
deficiafi nulla ratione continentur. " 

Efi-alia difficultas magni momentia-qucsjiodo i« tabidlsxapiMI de¬ 
fluant ob alimenti defedtumx bb. htftof. animaf* 

cap. 11. & lib, 2. dc gcn. animi capbqtdfcattifabidis fsepe j aliqiiatido - 
etiam vita defundis capillos cfefcefe ^- Dieendumefe-^ nori vere i]s 
crefeere.fed.apparefsloirgfores ab marce-fccritetri- carnem, ^eidicen^ - 
dum; in ijs folum crefecre , qoi multa humiditare 'fupet€ua abundafitV • 
quae cedat pilis in alimefitumf^fixribn eft ibi alitaeriti defedffSi 

Drftfnguitur^tapiii.bfdrns d^ervium Calvmo ,;aibpeei4 Ss bphisfi ^ 
( quos afFcdus coikmaniterifeereratfpeeiesdeflu-vtj c^pilldruiB"genera^ , ‘ 
tim didiO quod in calvitio pili folum defluant e finGipite: in alopecia; 

Sc opbiafi ex a 1 |s capitis pattiferis areatim: in deflavidcapillorura fpar- - 
_liml^:unive^cdEpbfe.'^'’'■■ ■ i ^ l 

; ’Qiuik' jfBuy]yh 6 H dtffiSuftef cd^bfckbrexdja, ^uae prsEC^erurit^' > 

' vel, adfunfi^t.]|rbrit 'caufe fiint,' ita'^dqueirieflu^ura-vef fanafefle^efl!» • 
vel' npii fanabile. Si risdtbr CaffiGi- vel ie^raff inlida^ffrit, caufe tutri ■ 
£eka eftvHunior quivfs afius erotfeiis- calore e1r<a cutimfe prodit;;qucm“^ - 
,admodum ineatuum laxitas fignjficatur mollitie Be bumidirate.. 

Aa aJimeriti'^cfedii venieris tbHuur s^to feftitatb & bene - 




5« TOP. FORT PlEMfJC 

Qui earatarus eft Gapillorum dcHuviuoa, hunc praedpaatn 'fihi {cch 
pum praefixum habere debet ex Galeni doArini, ut caput roboret, boni 
fucci delationem ad cutem procuret j^eamque ad denfitatem & rari¬ 
tatem moderatam deducat. 

Ubiftatim petat quis: an ifta topica-fculocalia remedia adhiberi 
.poffintante univerfalem corporis evacuationem ? Dicendum eft: pofie, 
caufa defluvii fit vel alimenti defedlus, vel cutis raritas. Sed fi humo¬ 
rum pravitas accorruptelafit £au^., praemittenda eft totius evacua- 
t!o. 

Inter localia medicamenta conveniunt calida & a(3lringentia mo¬ 
derate: in quibas .principem locum obtinet ladanum oleo lentifcino 
mixtam,vel oleo myrtino, fi large capilli defluantiunde liceat conijeer^, 
multam cotis capitis raritatem adefte. Formula poterit efle 'haec: R. 
ladani optimi unciam olei lenti/cini unciam.-Mifce. Hoc apud Galenum 
fimpltciffimum & efficaciffimum eft medicamentum , quo fe nul¬ 
lum prseftantius neque cfte expertum , neque animo concipere,po« 
tuifle fatetur. Licebit tamen ei addere myrrhae ele^se drachmam, 
^uiv. capill. ven. verbenacas re^ae ana fcrqpuijipi. Mif. L linimen¬ 
tum. 

Alij’praeparant olea adftringentia , quibus imponunt demde lada- 
num^myrrham , & alia:-verbi gratia R. rofar. ficc. balauftion cortic. 
■granat. ana drachmam, ol. comm. unc.quatuor.vini rub. adftringcntis 
ielquiunciam: bulliant ad confumtionem vini. Tum R. iftius oleifcP» 
quiunciam. ladani, myrrhae ana drachmas tres. pul. capill. vcn drack- 
.mam. Mifce pro linimento. 

Aliud. R. apum unciag fex. adipis£X collo equi uncias quatuor.usellis 
comm. uncias duas. Mofchi icrupulum. Piftillo contunde; & concerr- 
pora ad lentum ignem. £o ungatur caput vefperi., fuperalligando lin** 
£eum calidam. 

Quidamhis^atuscft: R. ladani fcmunciam.ol.rayrtm.Tuaftichin, 
ana fefquiunciam. mif. pro linim, R. lixivii faAi cum cinere quercus 
Jib. V. gallar, non perforat, adianti ana .pugillum, fol. rofar. fefqiii- 
pugillum. baccac. myrti femipugill. acaciae ladani ana drachmas duas. 
Acacum>& ladanum iigatain petia^cum reliquispone in lixivio,bulliant- 
que ad confiimt. tert. part. ifto linimento velleri caput ungatur., §5 
anane lixivio lavetur. " 

Si quibufdam difpliceat., pinguia & uniftuofa in capite Ferre., fiat 
4ecQaio«cap. yen. abfouno, polytsicho auseq, Icntifco, foU offy«i, 

~ -«offs. 




m Capit, ^ Ttigul tfaSl, JY 

SO&, abfinth.mlvino rub. & co caput abluatur. ' 

Item fputnam carnis bubula macra m aqua coda collige m ollula 
munda; adde aquam mellis: atque ea unge locum depilem. 

Hac aqua omnium eft cfficacilEma: R. aq. ftillat. e meile ^eias 
tres ob tartar. unciam, aquila vegetabilis drachmas duas. Mif. & ter- 
vebunt. Fervore fado fubfidet craflamentum. Dein fi.tra per chartam 
bfcttlam i & utere. Deferiptio aquilae vegetabilis eft ; -R, tattari 
libram, calcinetur per ignem carbonum ligneorum in vak lapideo per¬ 
forato, & aeri aperta expofito, quia horrendum foetet. D^nddin pul- 
>erem red;gatury-& ponatur in olla lapidea-nova , atque affunde pocu¬ 
lum aquae pluviae, tum coq. ad confumtionem medietatis, ppftea hl- 
tretur per folium chartae bibulae quadruplicatae; & appofieae intundibu- 
lotorifietum-infundibuli imponendo phial^feudagenae vkreis-v ut ftn- 
Cim ineamdem dcftrilet. Si gratum colorem addere vis,q*andG medie¬ 
tas decoda eft, adhuc ferventi inijee taleolam tenuem cortic. auranuj, 
Q^ plus decoquitur, eo eft vdentipr. Hujus aquilae-multae &'‘miriaca&^ 

ftjnt virtutes, quas enarrarenon-cft hujus loci. . ,^- 

Ifta adhibenda funt detonfis primo vel rafis capilhss dsmde-cuu&> 

f#icanda; tuia medicamenta ^pponenda*^^ 


©APVT 



3» TOP. FORT. PtEMPIl 

CAPVT OTINTUM. 

De area, alopecil, & ophiafi. 

Are A unde di6la*Qmd fit area: quot ejus fpedes.Quid ah- 
unde ita yocataJOpkiafis quid^ ^ unde appel- 
.ilata\ Arearum 4:auja* Potefl area contrahi abortu^ 
Qmmodo alopecia &ophiafis cdgnofcantur, atque inter 
fe diflinguantur. Alopecia alue yenerea quid obtineat 
rpeculiare. Signa eaufarum: ^ deterioris ac mitioris 
.affedus: Eftaliquando epidemius. Qm rationeisf qui-^ 
;hus medicamentis ifiayitia tollantur Topica elegantia 
-^ efficacia. Eermliam area ab ortu contraU<6 cura-* 
mo^ In puerulis fiepe lelpi remedio fanatur^ 


A Rea ab areo eft. Varro lib. 4 , He Jing. lat, ubi frumenta 
ic<fta terantur & arefcaht, area. Propter h&rUm fimilita- 
dinetnloca in urbe pura, Vbi pura loca intelHgit 

non adificataXic origine ejufdem vocis HcFefias cenfet:area 
proprie dicitur locus vacuus,quafi exaruerit, & non poffit 
quidquam generare. ' 

Eft ergo hoc loco nobis area glabrities fcu privatio pilorum inftar 
areae in partibus capitis quibufvis. Vulgo vocant depilattonem, 

Hu^m diise Cnnt [pcc\es‘. alopecia 8i opbiafis. 

Alopecia vel alopeciafis eft area feu glabrities capitis qualibet figu¬ 
ra prsdita. Nomen tradlum eft a vulpibus , quse dicuntur Graeci 
, quarum lotium terrs infoerfum toto anno eam fterilem 
reddercj-fcnbit Callimachi fcholiaftes. Vel potius a vulpibus nomen ha¬ 
bet , qu6<i ipfe, cum annofae funt ,-illi affedrui fint obnoxias ^ oborta 
per aetatem fcabie. 

Ophiafis eft area capiti^tortuofa inftar ferpeotis. Dicitur a ferpehti- 
bus, qui Graece nominantur; qu6d eorum figuram haee depilatio 
referat. Haec accidit folis piiis fuperioiis capitis i alopecia etiam barbsB 
accidere poteft» ' 


Oecapai 



T)e AffeU, CapiU& Vngm,i:ra^i 

"Occupat: utrumque vitium non totum caput, fed partes quaedam 
&Ioca tantum quaedam cutis; ad diftinaioncm deflavi] capiiioruma 
de quo ante, quod promifcue & fparfim toti capiti accidit. - 

Caufa arearum poft ortum venientium eft pravus humor erodens 
radices pilorum ; qui aliquando flmul malignus eft , tanquam in luc 
venerea. Humor is poteftelTe ferum, pituita, & bilis utraque, putre- 
fadra vei corrupta Quemadmodum enim plantae moriuntur, h murid, 
lixivio, aceto, urina alluantur , ita capilli defluunt, fi humore falib & 
acri circumtundanrur. 

Fermlius in confilijs fiiis narrat cafum, cujufdam qui ab ortu 8c femir 
ne areas-contraxerat. 

Alopecia & ophiafis facile cognofeuntur ; 6c facile quoque inter fe 
diftinguuntur. Nam alopecia quidem eft area, quae fub qualibet forma 
d4latatur>5 icamt nullam eertam figuram habeat: ophiafis vero more 
ferpentis tortuose-progreditur ;& modo ab occipitio extenta utrim¬ 
que ad aures ufqae ferpit, latitudinem habens duorum fere digitorum 
tranfvetforum; modo aures praetervecta ad ipfam ufque frontem fer- 
peotis mftar procedit. Alopecia quamlibet aetatem invadit : ophiafis 
fere infantes. Finterca in ophiafi majus caufae vitium eft, ut non folum 
;piIorum radices, fed & cuticula erodatur. Commune utrique eft;quod 
emortua fumma pellicula pili primum extenuantur, deinde excidunt; 
ac fi iiftus is locus fit; {anguis exit liquidior ac mali odoris 

Alopecia, quaea lue venerea ortum habet, id peculiare obtinet; qu5d 
'fuperciliorum citms & barbas , quam aliarum partium pilos adgredi 
eonfuevit, fubindeque ejus partis capitis , quae rarius hoc defluvium 
:pacitm-, ut funt latera utraque. Sie & alopecia , quae lepras foboies eft, 
mjagis jn fuperciliorum, quam aliarum partium pilos gcaffatur. 

Signa caufarum fiint, quod fi cutis apparet albidior , peccabit pi¬ 
tuita; fi nigrior, melancholia; fi pallidior, flava bilis. 

Inerefcit utrumque vitrum in alijs celeriter , inaUjs tarde. Pejus eft, 
quod denfam cutem, & (ubpinguem, & ex toto glabram fecit. Diffici¬ 
lioris fimationis efl: ophiafis,quam aIopecia:n3m illa a materia & craflio- 
re & deteriore oritur, & fimul cuticuia eft excoriata. 

Alopecia in infantibus facilius ianatux, qo^m in adultis.Id quod vo¬ 
luit inquic^hanc vix umquaur fine curatione,illam per fe faspd 

finiri. Sgbajtiatius experientiffimus Medicus & Confiil Amftel- 

Tedamenfis, civis meus, notis ad Dodonei^tAxin^ feribit fe dbfervaflre 
illqs anno quafi epidemios, & puerulos invadentes» 



34- ro p. FORT. F t EM PI*- 

Si per tnodicatD friaioncm cutis capitis mutetur color catis,cit6 Ser 
facile vitium tollitur^Si per modicam vel'mediocrem friditionem non 
mutetur color cutisy vel vix mutetur ; affedfus non nifii difficulter , &. 
longo temporis fpario pelli poterit. Si medio modo (e habeat, medio 
etiam tempore tolietur. 

Ut autem.tollantur hi affcdlras ; in primis, fi fihant vires j incidenda., 
eft vena, fangu fque mittendus pro ratione plenitudinis corporis^i praa- 
miffo lenientCi Tum ad purgantia veniendam. G,alenus lib. de comp«. 
roed. f. L caPi. i. narrat htftoriam cujufdam adoleleencis alopecia. 
laborantis, exqualicet colligere, quse medicamenta fint accommodata. 
Huicaddefeenti primum dedit duas pilulas ex aloe, quae ciceris mag¬ 
nitudinem, habebant. Deinde fola hieradiacoiocynthidos eum purgavit 
bis in quinquediebus; prima quidem vice drachmis quatuor, altera; 
drachmis quinque eshibitis,.Poftea ad evacuantia caput eft proceden¬ 
dum per errhina & apopklegmatifmos. Denique ea ufurpanda , quse 
materiaEadn capitis cute detentam difcutiant. E.a debent eiTe calida, 
non vehementer ficcantia, tenuium partium, & meta/yncritica. Inter 
quaB qugdamTuntleviora^qu^dam mediocria,alia validaXevius eft hoc:. 
R. amygdal. amar. cum cort. uftar. drachmas tres,, ihuris drachmam, 
olei chamaemel.,unciam, cerae; parums Mif. f. linimenr.,. Mediocre eft,' 
iftud:.R. pui. amygd. amar. uftar drachmas duas fem, erucae drach¬ 
mam. elleboriXemidrachmam. adip* ttriin. anfer. ana unciam , cerae 
param. £ linim. Validum eft illud: euphorb. thaphae ol. kurini ana. 

drachmas duas. falfur..,viv.i ,.,ellebori utriufque ana drachmam, ceraa- 
drachmas fex. cum ol. vetere £ linimi Quae adhibenda funt calida, rafo 
€aD,ite,per£fi!(fta.cute, m loco-calido, donec cucis ruam naturalem colo- 
retn rccipiati Poteft ante inaniftionem caput lavari lixivio ,in quo cap., 
ven. polytrichum, abrotan. ftmiiefque plaotsxoiSss.fint j-.& poft lotio¬ 
nem caput linteo" calido fricari j-tum inung?...^ 

In affv6fefbus his inveteratis, ubi alia non profuerunt,..hoc efficax 
effi:R. plngued. lardi: veteris femiiibram.tcrebinthin. uncias tres, iapid. 
pql.ychrefti ql. tartari ana drachmas lex fiiifur. vivi, cer.u£. lot^eiithar- 
gyr. mini} ana femunciamidlebor. utriufque piper, long., tuiias prse- 
par. nihil alb.ana drachmas^nas. Mixtis affandefuccor. depurator.rad». 
lapatb.. acut, & fcrQfuIar. herb. fumar. fcabiof^corc. inter, virid. fam- 
buci limon. ana uncias dtias.^ Coq. ad foccor. confumtionem* Pr)ftea 
adde ftyrac. liquid. cinnabar.^ faiftit.. ana drachmas, fex; ol. laurin, 
lunipeiin ov^r.ana feman€ijwa,m6?cur.XttbUfefquidcachi^ Mif. £ 

unguent 




!:?f„s:“d:rt^^^ 

“^^ue^Ldu.;™ Vin. rua q n adlap.d. ,^_ 

bof/mf h*c 'Sbat: ptLb cutem glabram &: jam ficcam foribus 
Sendam& laxandam: v=n* fiaioncm & purgat.onem munlem. 
Potus fient ex decollo rad althaese Irhor.malv. violar.panetar ^in.anif» 
lini feni Grsci. Dum hoc fotu pars mollior videbitur reddita, 
exfalvia , betonic. fttechad, adiant. cap. t^en. abrotan. fcm. ume. &. 
firiao coais m aqu^ & vini albi parte quarta. Mox a fotu areae ungan¬ 
tur adme urfi no. Exaa s diebus qaindeGim ,_m3ne& vefperi caput 

confricetur caepis contufis, dum prprfas jubebat, ^ mox ^ - 

conr.*cei.ui o| tubhjs remed^s pilus- non erumpat,- adhi- 

tTdame*L'’nngo:;fu^^^^^^^^ 

unciam. Mlf. hujus Yi fi pilus non fuccrefeat , dicit vix £pem ullauj 

lotoSrarAUbof mtibus vensfedio & pnrgatlo locum-non ha- 
ibem.lia fo!a topica foUctttnt. Saspe ikis eft, lavate eapnt vmoGal.ice, 

-m quo fapo vulgaris fit diffoiutus. 


E 1 . 

5^^ 


ChPl^lL 



3 « 


VOT. FORT. PlEMPir 

CAPVT SEXTUM. 

De nimia prolixitate, crifpitudine^ 
reaitudine, fetacea rigiditate, 
redundantiaj fiifura pilorum,, 

& pinguitudine^ 

J^ilorum Imgitudmsduritia 

guitudimscauf^^ Ariftotelis lif Gz\cni dt crifpnudi^ 
nis caufis opiniones expenfce^ Sex modis antiqui pihs 
tollebant. Mas breii>em cernam geflandi a Garolo V» 
Denit* Salubre e fi tonderi caput adcmem* Qui ita ton^ 
derifolitLDuplex tonfur^genus^ccpus Isf roaphium. 
Vnde noerum fchereti* Medicamentum pfilotrum yah 
de efiicax. Feminis iicet comas ornare, non item Viris» 
Galli nunc olim- Ccefariem^ copiqfam alunt Qmmodh~ 
crifpabantur Veteribus capilli, cioerarij , cini- 
flones, calamiflram, acus crinalis, difcriminalis. 
Germani quomodo crines torquere jolm. J^emedia ad 
rigidosjJiJJos^ tf pingues capdlosi.-^ 

P lh longiores, quam ufus jlionjm, am con-ftietado regionis 
fert,deformitatem inducunt: tamquam fi in frontem longius 
defcendantj vel mulieribus in labio iupenoEe myftax, ^ut in 
mento barba oriatur. 

Re<3:os etiam omnino leii planos pilos cum aliqui certis in 
locis minus decoros elle, ctifpofque'illic decere magis exjftimenc, eos 
erifpariartedefiderant, • 

Sunt alij, qui pilos ita durps habentjjut videantur pili fuuin;five fetset 

quod 




37 


Affe£h Capit. & Vngm. TraSatus 

quod etiam mokftam eft & indecorum. 

Accidit prsterea, ut capilli in capite & barba findantur & dividaB« 
rur; itaut,,qui antea fimpiices erant, bifidi appareant; quod etiam 
deforme eft. 

Denique multis pili pingues funt & uo(Si, quafi adipe obliti, adeo' 
utprJB pinguedine fpiendeant, & fibi mutua adglutinati cohaereant. Id 
quod ingratum, ineptum, abfuidum eO:. 

Longitudo & luxuria pilorum provenit ab alimenti copia j ratione 
cujus vis piio^s educens ordinarios-fuos incrementi terminos excedat. 

Grifpitudinis caufam tum Anfioteles tum Galems conati funtadfcrre^ 
Arijloieletittalit duplicem. Primam quidem,diverfum motum divcrfa- 
mcnparriumyquae pilum confticuunt. Inflciftitur, inquit, pilus , qufa^ 
duplici delatione fertur: terrena enim portio deorfum deprimitarjcalida • 
vero &'fume>fa exhalatio-furfumactolIituriGomque pilus prae fua imbe¬ 
cillitate infledl facile poflit, imorquetuti^uod pili crifpitudo eft. At fi 
hic ratio vera efiet, omnes haberemus pilos crifpos , cum in omhiuai ^ 
pilis adfic duplex illa materia, tecreftcis lcilicet &calida fumola. 

Alteram^erilpitudinis caufam refert Anfipteles ia fiGcitatem"; quia, . 
inquit, in pilo parum humoris, multum autem portionis terreo» ineff, - 
eiEcitur ut pili^refiecati ab aere ambiente contrahantur; infledlitup enica ; 
& contrahitur, quod re^um eft, fi evaporatur; atque convellitur pilusj . 
quemadmodum cum ab igne aduritur; utpote cum crlfpuudo convul- 
lio fit ob humoris inopiam. Hanc eamdem rationem adfignat Galenus ■■ 
jib, 2. deremp. cap. 5. quam-etiamilldftrat-fimilitudine .corrigi», quse " 
cnm ab igne plus jufto ficcatar , intorquetur. Quae quidem ratio ia 
capitibus & pilis uEthiopura locum fortsffis habere poffir, fed non ia^ 
hominibus noftratibus. Nam hic a&; ambiens non eft tam calidus jU-t 1. 
pilum contrahere, velut ignis, poffitv- 

-Tertiam ergo caufam producit Galenus nimirum meatuum^ . 

in quibus pili radicantur, obliquitatem 5 quam duabus ex caufis oriri ? 
ftatuit; vel'ex debilitate fuliginis per meatura erumpentis; vel ex den^- 
fitate cutis. Si enim exhaktio imbecillior eft quam utre^t^ viam fibf - 
parare poffit, pro modo, quo inflediltur, etiam meatum fuum format,\ 
Si vero-exhalatio fatis valens eft, fed duriori cuti occurrat,. non poterit : 
fe^a ferri, fed in latus refiedetur , & obliquum tranfitum fub cute • 
molietur. Coales autem, inquit, in radice pili finguntur, tales rationabi- r 
leeft perpetuo fore. Q^^Galem ratio tolerari poteft in ea-fententja,qu 3 g 
ftatuit pilos ab excrementis protrudi, & non vere nutciri: fed in altera, 
Evi- . 



^8 Top. ro st; firuprt 

qu® ipfos vere nutriri cenfet, non apparet admodum verifimilis: viae* 
mus enim in plantisexanfra^uofis,tortis, & obliquis radicibus xcaum 
'ftipitem exfurgcrc.Quin pili multorum ad radicem re< 51 :i planique funtj, 
in cacumine crifpi; id quod porisadfignari nequit. 

Itaque forfan melius caufa crifpitudinis in certum cutis tempera¬ 
mentum referenda videtur, quo utens virtus pilorum generatrix tales 
pilosprofert:cum videamus natos ex :<Ethfopibus etiam m regione tem- 
rata, crifpos habere capillos;& contr^ex Europaeis natos in iEthiopia 
non habere. Videlicet ficuti femen ladiucae Hifpanicae in his etiam terris 
lailacam producit folijs crifpiSjitaifemeh talium parentum tali temperie 
.prsditum crifpos gignit. 

Setacea pilorum rigiditas oritur ^ab alimento, quod plane ficetsm & 
terrenum eft. 

Pilorum fiffura St etiam vel a facultate pilorum genitrice, & Sc 
nativa eft; vel ab humore acri capillos in extremitate Sndente: a qua 
^causa Sffi pili brevi decidunt. 

Capilli redduntur pingues a ^vapore per cranium tranante pingui, 
<quifuftoIlicur ab humore un^o. Sunt enim quidam adeo pingui bu* 
imeffio madidi, ut fudore pileos perpingues eiSciant j quare & capillos 
iups fimili unguine inSciunt. Atque hoS adverto rarius capitis dolore 
-conflidiari. - - 

Piioruna nimia prolixitas tondendo ad earnjqase decens eft & utilis, 
longitudinem fine negotio magno, uti confuemm eft, reducitur. Sex 
autem invenio modos ab antiquis ufitatos , quibus crinium filvam 
^tollerent. Nam aut tondebant forficula , aut radebant novacula , aut 
digitis vellebant, aut volfellis eradicabant, aut degkbratorijs medica¬ 
mentis exftingaebanc, aut denique pice refinave exftirpabant. Nobis 
itondere aut radere in more eft, raro deglabratorijs pharmacis utimur. A 
centum & quadraginta annis majores noftri noft in Belgica tantum, fed 
:per totum Occidentis imperium coma breviore= erant,quam nos hodid. 
Morem ilium comam tondendi;, cum fasculis prascedentibus eam?, ut 
nos jam, geftaffenc, a C^rola V. Csfare cceptum exiftimat Fam. Sttadoi 
cum enim, inquit, Caroius anno 151^. ad capefTcndam imperij coronam 
venifiet in‘italiam-& minuendo capitis dolori csfariem dcpoTuifler-s 
,exemplum certatim rapuerunt omnes atil3s primores, more, qui per ea 
prsegrefiaque faecula tantopere^vigebat, alendae comiiej-imitatione unius, 
apud omnes abolito. Tonderi ad cutem in diuturno pituitie curfu , qui 
•morbus literarum ftudiofis plerumque familiaris ac moleftus effc fbler, 

fuadet 



De Aptti'^apiL & V^guu ffa^, 

fisacfecefegaatiffiiims Ce/fuf, Nittiiiniim capif is vapores, qai cerebrum per¬ 
cellunt , attonfo vertice eventantuT ac diffipantur melius. iEgj^ptij con¬ 
ceptis verbis capillum puerorum deledlum Divis liiis nuncupabant, ut 
ab adversa-valetudine relpirarent. Neque aliorsum Ariftotelem attonlb 
vertice fuifle, quod de eo prodidit LaertiuSj credi debet. Mar, Antorimunt^ 
cognomento Pbilofephum, optimum Imperatoremviva cute tenus 
tonfum fuifle , & cum eo Medicos omnes ,.tefl;atur Galmus lib. 6 , epid. 
Qimd patris integerrimi fad:um degener patrique longe diflimillimus fi¬ 
lius Commodus aurea comafuperbiens mutavit,- ejulque exemplo turba- 
familiarium. Inter atMetas, qui in promovenda corporis firmitudine 
euexia ftudium omne ponebant,ij,, qui viriliores erant ^ad cutem ulque 
tondebant capillos. 

Tonfuram veteres Gr«ci ffxef?MV vocant,cujus vocis in nofira vernacula 
Itnguamanfit veftigium: nam tondere comam dicimus jc/>ere«. Comme¬ 
moratur autem apud foiptores duplex tondendi genus, «/>«f Sifcaphium» 
Bxiftimatur cepw illud tonfurae genus, quo c^faries frontem obumbrans 
ornatus gratia refecatur, exsquando capillos .pendulos ad inftar tonfilis 
ffuticeti herbarurn hortenfium, quibus mufearia & cacumina amputant 
olitores, ne inaequalitas areolas.defOrmet^ -Sr^/^/jiam vero,quando adipfam 
ufjue cutem-calvam ambientem, fucciditur: cujus non abfurda ratio efi,-;/ 
quod , ubi totum cranium tondetar,pi{catoriaE fcaphse iaverfe formam 
referat,.cujus uti prora puppilque erpmentiores exftant, ita latera hinc 
inde fubfidentdeprefla; qum in temporibus videre iicet. Manfit & hujus - 
vocis vefiigium in noftrat-e lingua, qua qui viilofbs pannos longis forfici¬ 
bus attondent, fcaepefcheren appellant jquafi dicas; quoties- 

{Vridtim ad ipfam ufque panni carnem, ut ita loquar, detondent villos. 

ibadimus ea lqca,.qu$ volumus prorfus pilis efle ,nuda & glabra, ut ' 
malas & menti partem- Q!^.& alia fi volumus ex roto depilari,ineque in-; 
pofterum pilos reiiafi:i,^dhibehda funt pfiiotra. Inter qu^fe efficax pto^ 
batum eft hoc r.TI.; cakisvivse' uncias duas, auripigmenti drachmas fcxa - 
rad. irid. Florent, feraunciam.iulfur. nitri ani drachmas duas, lixiv. fii- 
pit. fabar, fort. libram. Mifce & coq. iq olla nova vitreati , .ad juftam- 
confiftentiam; quod cognofees, fi penna oblinita plumas dimittat, turae 
adde oI.-fpic$ drachmas duas , vel alia odorifera-feungu. ex cujus 
ijlinitiqne pili, in quacumque corporis parte fint, ftatim decidunt, l.ocus ' 
^teifi depilatus ungatur unguento rofaceo. Jam ne renafeantur denud- 
pili .ablati; K:. Eyofcyami manipulum: teratur eum aceto vini j . &forrua- 

eataplafmatis applicetur. 



'^6 TOP. FORT. FtEMPII 

Foemmislioc peculiare, ut circa comarum nutritionem ^aLm maximi 
occupentur. Neque injuria fbrtaffis,quandoquidem capillamenti decorum 
adeo foeminas deceat, ut quamvis auro, vefle, gemmis, omnique esetero 
mundo exornata mulieir incedat, tamen nifi capillum diftrinxerit., ornata 
nonpoffit viderL At viros eum affe<5tati6ne quadam & cura capillos ftu- 
: diose colere, & ad lenocinia decoris fe demittere., minime decet. Hos 
dicebat Iblicitiores efle de capitis lui decore, quam de falutejquip- 
p'e qiii inter'fpeculum pectinemque occupati fint; qui concinniores efle 
malint ,qu^m honeftiores; qui rempublieam fuam turbari, minus curent, 
quam comam .;, fi fcilicet 

>V»us de toto peceaverii orhe comarum 

Amultts:ymfertanon bene fixus acit. 

. Sicut de,moIii quodam Sc effeeminato MartiaUs cecinit. ArchefiUam 
Philofophum Plutarchus refert vehementi verbo uliim efle in quemdam ni¬ 
mis delicatum divitem, qui incorruptus tamen & perinteger habebatur. 
Nam cum vocem ejus infraeStam, capillum, arte compofitum., oculos ludi¬ 
bundo?, atque iliecebrs voluptatilque plenos adfpiceret: nihil intereft, in¬ 
quit, quibus membris einoedi fitis; pofterioribus an prioribus. Confuerunt 
tamen & nunc & olim Franci fi ve Galli comam alere elegantena, 8c csela- 
>nem infignem ac copiofam lubenter oftentare. CUudianusz 

-- tum flava repexo 

Gallia crine feroxy ev'm£laque torque decoro» 

'Ided .'fortaffis , qudd_Franci,-ideft., liberi potiffimum nominarentur, 
Ciberorum autem five ingenuorum eft, comatos icfle. 

Long^hae comae fi rebtae-eflent., crilpabantur. Torifbres ad hoc pecu- 
'fiariter coridu<SEi,qui dicebantur; quod unum de minifterijs eorurn 

efiet, calfadis in cinere calamiftris torrere ac vibrare crinem. Ijdem vo¬ 
cati & cimflones; quod in cinerem flareni^ad calefaciendum inftrumentun^ 
quo capiHos crifpabant. Ornatrices etiam & concinnatnces nuncupabantur 
. puellae, qu^ mulieribus comas exornabant, & crines dil^onebant per acus 
& verutay edo6lae ab artis magiftris ad hoc artificium. Acus iftae comatriCA 
.appellantur a ; ab autem At Plautus vocat calamis 

, quo.crHpatur in annulos capillitium, luvenalis calamiftro crifpare 
comam: comam in gradus frangere PImius dixit, vibrare ferro crines 
VirgUiusx uikul^are candente ferro crines Pacuvius. Dicebatur Sc difcrimnalis 
«ia/, qu^ capillos mulierum ante frontem dividebat. Ornatus ipfe, quo 
capiliific dividebantur ante frontem, dtfiermm diflum. Germanorum cirri 

in nodum erantfubftria:i. 


finibus 



De CapiU & FtigaK TraffJ 41 

Crinihfis tn nodum toftfsvemre Sicambriy 

Atque aliter toittf crtnibus Mthiopes. 

Vulgo locum illum exponunt; crines in nodum tortos efle calamiftro 
ad ipeciemnodi vibratos, intortos, ac rotatos crines : quemadmodum in ' 
fiudaim tortos crines dixit Mamltus^qui inftar fluduum exhibent. Tortos 
autem aliter efle jEthiopum crines, quia naturaliter, non arte, crifpi 
exiftunt. At illi non rede fcatiunt. Non enim hic jnos umquamGerma-? 
norumfuitcrines calamiftris inurere aut alio modo ornare. Clemens 
Alexandrinus- Teltae & Sc^h^, inquit, comas alunt, non ornant. Atqui 
pars longe maxima capilli ornandi eft calamiftri & crinium inflexio , quse 
ferro fit calido. Phrygum hoc fuerit p opriun:^& effoeminatarum gentium, 
quibus hoc probrum paffim objedum , quod haberent comas 
Vibratas caldo ferro^ marrhaque madentes. 

Longe hOc a Germanis. Q^d igitur hi^ aut quomodo crines torque- 
-bant? qui fimpliciflimus fuit mos, in nodum eos cogebant. Ex ipsa ni¬ 
mirum coma, quam fatis longam nutriebant, nodum faciebant. Qifia verd 
non datur ex crine nodumdn c^ife facere, nifi torqueatur , ideo tortos m 
nodum crines dixit Martialis , in modum coados, vel nodo fubflridos. 
Redam quippe ac prolixam cseiariem nodde non poffis, nifi in modum, 
funis obliques cam ac torqueas. Sic in nodum facile ducitur / neque aliter 
quitum ell. de moribus Germanorum fic explicandus i uj^igne gena¬ 

tis obliquare crmeiti^ nodoque [ubftringere. Quem locum perperam capiunt de 
crine caiamiffris vibrato.Neque altera melior interpretatio, ut crinem non 
in redum pafS fintdefcendere , fed reduxerint in pofleriorem verticem & 
obliquarint. Obliquant crinem,& nodofiibflringunt,quia nodo aliter 
fubfbringere nequeunt, nili obliquatuin ac tortum. Ideo obliquandi crinis 
meminit; ut offenderet, ex ipfb crine nodum eos facere Ibiitos, non alio 
vinculo nodare. Nam vinculo aut taenia potefl: nodari ac religari crinis^ 
etiam redus, & in redum defcendensr at ex iplb crine nodum facere non 
datur, nifi obliquato ac torto- Ifte crinis in nodum tortus & coadus 
Vocatur cirms^ qui idcirco etiam Germanorum proprius fertur ab audo- 
fibus. lam ad Mfedicinain redeamus. ^ 

Ad craffiores, rigidiorefque & fetaceospilos redderidosjtenuiores mol- 
liorefque valet hoc lixivium. R. ma,joran, hyflbp. lalviae thymi ana ma¬ 
nipulum, lavendufe manipuios duos. cort. citri vel arant, ficc. uncias 
duas, lupinor. & orobor. ana uncianu flor, ftcechad. rorifmar. genifl'. 
rolar. ana pugiflum. fiDl. j[en^ unciam, agaric. -cortic, colocyntli. ana jfa- 
^^nciam. bufl. ih lixiyij q. colaturadetm^ului. . 



^4 ♦ FOP. FORt. ? t E MPIl 

Fiflura pilorum corrigitur, fi pars illa,, qaae fifia eft, abfcindatur; atque 
ea,qu>^: remanet, circa extremitates felle inungatur : poftea rursum de- 
co6to herbarum capillariumi abrotani,,polytrichi, dc.fimilium pihabluan- 
mr. 

Pinguedinem pilorum aufert hic pulvis inlperfUs; R»jad. Irid^.Flo-. 
rentin. uncias duas, flor, vioiar. recens ficcat- femunciam. rad. cyper. rot. 
drachmam, ol.flrillat. rofar,.,veri fcrupulos quatuor Msf. fi pulvis fub- 
ti!iflimus,.Gratiflimi eft odoris;,cerebrum & omnes ^mtus reaeat ,nec 
fexui muliebri eft ad verfiis, 

GAPVT SEPTIMUm 

De tricis feu triehomatei quaoi^ 
FBcam- vocant 

Flica quid Jit: quibus regionibusJit familiaris. Eli 
plex y mafcuia iiffoemina. 0^ f t caufa plica: Hiflo^ 
ricorum do eafintemia.iSigna ^ffmptornata plica: 
aliquando caret pediculis , VocMur Tolonice go^z^dzicc, 
plicam fabubfami^ imaginariamy &fuperflmofam ejje- 
audet jcribere DsLvillonm natione Scotus; ejus argu-^ 
menta examinantur refdlunturxlPUc^ curatm 

P Lica eft pilorum fibi invicem jun(ftorum adeo ar^ intricatio^ 
atque implicatio , ut nullo pa£k> amplius difeerni aut extricari. 
poffint,.a certa, caufa interna & praeter naturam proveniens. Fa¬ 
miliaris eft hic affe6tus & quafi endenuus Polonis, .praecipue 
ftuftrs,quorum infantes fia;pe cum eo nafeuntuis. Vidi tamem 
cum etiam Patavij in foemina Germana,,in cujus'3edibus h^it^bam,. 

Poloni duplicem ftatuunt plicam i-aiteram mafcuhim y alteram fwminantf^ 
Ffec totumftorribilifpe^aculo involvit caput , ka ut non tam capifti,. 
quam aliquis pileus congenitus.homini videatur. Mafetda eft , qu^ pro¬ 
pendentes aliquot ad iniftar funiculorum J|>iras habeu,. 

Hujiis mali caufe? funt vitiofi & maligni humc»es ,pb pecuKarem loci^ 
praecipue R.uj3iae j.aeds ,;& aquar^«n genium ad caput rerri in pilos 

communi 




T>$ AffeSf, Capti, & Vngm, TraSi, 4j 

commutari apti: quemadmodum in Alpibus Rheticis, Stiria, & Ca- 
lynthia aquarum vitio bronchocel^ & ftmmae incolis adnafcuntur , ma¬ 
teria vitiosa in glandulas colli, & non in alium locum detrusa. 

9 Florus Poionicuslib. 2. cap. 14. narrat j tempor^e/ci 
Kigrt Poloniarum Principis , in Ruffia ( rubra ) a tran&untibus 
Tartaris, immiflis humanis cordibus, quae veneno imbuerant ^ infe<9:as 
aquas nova morborum genera peperifle, quorum ut caufa diu fefellit Me¬ 
dicos, ita fbboles hodie'quoque in inexplicabili tricarum contage , quam 
flicam vocant, creditur vulgo fuperelle. Spondanus etiam anno 1287. 
num. 10 . ita Icribit: caeterum ne Rufii quidem , quamquam {bcij, prorsus 
expertes malorum a Tartaris fuere. Nam excefiuri illi e Rufiia, utefl: 
malitiofumhominum genus,atque incantationum & veneficiorum gna¬ 
rum, aquas omnes infecerunt, exfeftis captivorum c^rum cordibus, 8c 
praefentifiimo veneno imbutis, ac verubusIubter^aquas defixis. Unde plu¬ 
rimi mortales, cum ferius mali caufa ariimadverfa efiet, miferabiiiter ex- 
'ftindfifunt. Idem aiunt Brov/sr, Cremerus, ,alilque hiftorici Po- 

loni. Et conccM’§ in Rufiia traditio eft, plicam ab illis aquis infe<^js efle 
derivatam. Cui favere potefl regionis ipfius temperamentum feu indoles. 
Nam plica laboranti caput radere in Polonia , perniciofum; in Tartari^ 
vero, fi quis plica afied:us ed dedu<9:us captivus fuerit, rafura minimS 
nocet, ob'climatis benignitatem. 

Defertur iftamateria vitiofa & maligna ad pilos non per modum fuli¬ 
ginum, ex quibusrantum creduntur oriri pili ; fed fimulcum fanguirie; 
•utpote quo pilos ifibs nutriri, hinc manifeftum eft, quod pili hi intricati 
abfcifii aliquando fanguinem fundant. 

Eft plica fymptomaticum quid , fed ali<|aandd criticum, drtum ex 
materia?iftiusvitiofeexpulfioneverfus caput. Nam plica nihil pericuU 
®groaclfert,r$peque fine ullo damno ad mortem ufque circumfertur. Id 
vero, quod maximetEgrtHninfeftat , eft humor ille malus in corpore ha!- 
Tens; unde pili oriunturjhic enim eft, quigraVifiuna illa fymptomata effi¬ 
cit, qu® jam enumeratum eo. 

Incipiente trichomate unus & altercirrus in capite vel barbS excrefcit,- 
<aim vicinis fibi crinibus introrsum implicatus & denfus. Antequam is 
«xcrefcat, vel etiam quamvis excrevem, modo tamen materia yitiofa in 
vorpore redundet , offi infiinguntur, laxantur artus, membra congloban- 
^r ac fetorouenturi gibbi efficiuntur,pediculi funduntur, quibus caput 
itaoppIetur,utnequaquam purgaripoffit^ Sed hoc non eft perpetuum, 
«it pfiea adfint* Katravit miila Loveni Iliuttrif. D. theddorits 

¥ i S\amhmif4s 




44 FOP. FORT. P l BMP t l 

Skimmvivs Epif. Gratianopol. fe novifle nobilem Polonum Tetvim 
Nufm: erfkj fere rexigenavium in alua il.uffia , cui capitis pars plica fce- 
mina ad infbar pilofae pyramidis cirrataj, nullum umquam habuit pedicur 
tum: quin e contrario, (i vivus pediculus capiti ejus inaponeretur, morie¬ 
batur 'Si cinni hi & cirri radantur intempeftiv.e, huroon malignus & virus 
in corpus relabitur, & «gtos jam diclis modis torquet- Caput ,-pedes, 
manus, omnes artus, omnes jundiura?,. omnes corporis partes exagitantur- 
Ideooue morbu^ hic poionica Hngua vocatur G&2:rf2:/e,:,cuafickvatusjqu6d 
corporis, capitis pracipue,.clavis confixi dolorem; a?C:uet- Ungues ali¬ 
quando, praecipue m pedibus oc maxime in polii cibus/cabri , .lor;gi ni¬ 
gri fiunt inftar cornu hircini Obfervatum eft,. qui tales fafei culos impli¬ 
catorum inter le crinium deraCflent,.vei ungues illos pra fiidiflent, oculis 
captos fuifie; aut defluxionibus ad ahas partes graviffime aflli dios ..Purgan¬ 
tia ufitata fi exhibeantur, efferatur magis _maium. Qiiidam cum aliquot 
annis hoc genere malt.cruciati eflent, nec caput rafiflent, ^d omnem fpur- 
citiem ac moieiliam pertinaciter pertuliflent,tandem vffuientis illis cirris 
Iponte fiia decidentibus convaluere t confumta fcilicet tota illa, maligni 
materia in capillos :quod d e mafcula plica intellige;nam,ioemina eft imme¬ 
dicabilis. Contrahitur hoc malum etiam per contagiunij .fi quis aliquoties 
fibi imponatpilcumXudore plica laborantis, madidum., . 

H^c, qu2B retuli, ita efle hc ficfehiabere univerfi omnis ordinis, Polo- 
ni,maxim.ij.medioxumi,,minimi,adfatentur:,eaque fidit conflans tot fe¬ 
culis fententia, a parentibus inculcata, abavis, proavis ata^ds, tritavis 
propagata.& tradita, tantoque cum liio malo vera comperta. C^am ta¬ 
men, jam nunc ridet Wd/ie/tHw- DaV{l^oms ynobilis Scotus , Chriflianifiimi 
Galliarum &. Navarem Regis,Cpnfilarius & Medicus, domus hortique 
-plantarum: medicin^ium ,, qui Parifijsqn fiuburbio Si Vi< 2 ;oris eft, olim 
prxfidlus: .nunc autem S. R.egi« Majfftatis Pplonfe &; Sueeive finior- 
Archiater & Chemicus:-S. Reginalis itidem • Majeftatisdn v-ulgsri Medi¬ 
cina perJbns Medicus. Nam in fiuo-PtodTomo commentariorum fiptio- 
rumin Petri Severim Daniideam Medicinse Philolbphicse 45 o. vocat 
^lita^L.V&lQmca.mmorburn ex.fupfirJi^mi^rum mii,lierum^reho. natum , ^ m 
ireduks aliquos Medicos Audax Hercle &, intolerandum ,fia- 

cinus,ab homine alienigena nobilem ,,,pptentem , ftrenuam, ingenipfim 
gentem,! cujus Magnp Rege .Regin%]ue lautiiliiTia meret ftipendia,firip^ 

. to publice edito traduci ut fl:oliaam ,,ffultam ,.infruniram ,. delirantem'. 
C^uid enim aliud cenfias de co, qui morbum hpne feviflimum immeritd 

morbi &omineinCgnirii,qaa2 de eqnacrani;iurj^nilesei 3 ej^bul^,effdemque 

adfiea-* 


d 



DeXfe^,CapiU&Vttgat.TfaEl. 4-y 

aiSfcnttentes |trclicii 8c mentis non cfle compotes-ait, hoc eft, fincipite 
effe non fatis fano.-Ec hoc fe agere obtendit, ut pottAt auxiltum nobtiifi^ 
niA ^ foru^irnitnitmnt ^ ut non-folum medeUm grav^pmis affectibus corporum 
4dferat y qm [ab mmme plicdt occultantur yfed etiam ammos moderatiorum homt^ 
numhfytann.defabulofa & fuperflttiofadetnceps liberet , id eft, paucioribus 
verbis ? ut genti farus^mentem reftituati Hic videlicet alter eft Hippo^ 
crateS y qui e longmquo accerfitus infanienti Democrito opem & falu- 
tem laturus eft;at Democrito quam ipfe Hippocrates, fapientiori. Septem 
annis inquit fe m Poloniadegifle: Tantulo terapore libi arrogat, ac- 
quifivjfle ftientiam, qua veram de plica opinionem tot feculis irrobo- 
raiam convellat & proterat. Id q.uomodd.exefficere conetur,. operae- 
pretiumeftvidere.- 

Principio ablegat nos ad confukationem Pitavinans , qu« propo- 
nk hommem trig nta annorumr, boni habitus , apud Pt)!onos repente 
fieri debiletra, tremulum , aut lividum & exfanguem sdeindepoft tres 
autiquatuor dtes capillos capitis^crifpari 5 in varios cirros ii>volyi,figu-= 

‘ ras quafi anguium repra&fentantes, qui punxftr fanguinem effundanfa- 
cum furfure,pediculis , fpareitia & faetore totius capitis. His ita fe ha» 
iaennbus accedere Medicum,qui fifanguinem miferit, aut purget,, 
vel pilos^ad fpurcitiamallacoaufcrendam radat, illicd faeva fymptoma- 
ta advenire, dolores oculorum , articulorum, olEum , ,membrorum 
•contra^Srrohes &c. Adverfus quje haec reponit. 

Quod hominem nigmta annorum pro exemplo fuppmant , error eft : nam non -’ 
folum contingere videtur hommtbus triginta annorum y fed puer is-aliquando trium^ 
annorum nuper natis y jiita matris aut nutricis [uperftttiom placere 

cuerit, Nequetepente jiaat debiles i fedpraviam aliquam experiuntur caufam de- 
initiatis y quamvis non a plicae Sirnthmodo nec tremuliy nec palUdiypec exfangues/ 
Tepentepant y fedpoji mamfeftam aliquamadtonem 'Ufam. Neque pofi tres aut^ 
quatuordies captlli capiib criffantur , neque involvuntur in tales circos yVAriasfim 
guras-quafi anguium recipientes y ni(i arte per contredeationem crebram quafi per 
artent fullomam introducanturu Nequepm^tfiangutnem tffmdunt-^y fied defar^ 
fAtoreaoms capiw. Hac a veritate haud 
aliena fiunt y Ma enm omnia accidunt illis-, qui data-oper^ ut in.: complicationem: 
Jtsncrefcam y crinesp^ine mn dedumnt yaut qm f.ploniam 'in c.ap.Uhiio,pltcarj 4 p 
mtem exercere volunt, Sed-eum accedit Medicus y qui [anguinem mittere, aut 
purgare , vel pilos ad ffarciitem illam auferendam radere velit yillich illis fympto* 
mata fava-accedere fomnianti Ego iliis fic occurro. Con/ultatio ilia eft 
Edenda Fovfeca . An patavina Academia. Medicinae 

F y pra^jcae 


44 y 0 p. r 0 R T. V i n u ri t 

ProfeiToris , in qu 4 proponit fibi hominem triginta an¬ 
norum plica laborantem, v*erbi ^exempli dumtaxat gratia , velut in 
confultationibiis & confilijs, ut vocant,fieti adfolet, non quod tantum 
illa ®tate alFe^um iftum invadere exiftimarit; invadit enim & torquet 
mortales astare qualibet. Atque ut confeffum accipio, quod ipfus hic 
ait, etiam nuper natos interdum corripi. Quid autem tum marris aut 
nutricis fuperftitioni cft adfignandum ? Cirros in infante videre, tan*, 
gere non efl: fuperftitiofum. Aut vult fortaffis matrem imaginari, 
cirros in infante efle, qui non exiftunt?fIoc jam eft phreniticam aut 
aliter deliram matrem dicere, fimilemque .Tfcropfej/o-Galemco tibicines 
in conclavi fuo canere garrienti, qui nufquam ciTent. Et fi mater for- 
ian rd prave imaginata fuit, adftantes tamen quidam fapiebant, qui 
falfam matris imaginationem rejeeiffent-, hec narrari aut credi -pafH 
fuiflent, infantem cirratum efie^ quhnuper in lucem fit editus. Re¬ 
pente autecn fieri debiles, tremulos, pallidos etiam ponit verbi tantum 
causa: non quod ita femper perpetuo accidat. Et repente ipfi non 
eft confeffim, ftatim^ extemplat fed jfiwc tMmfefia causa , qu® a prudentibus 
adftantibus aut Medicis advocatis poteft accurari^ v g.nullo prsegreflo 
animi pafhemate, nulla febre,nuIlo dolore, null 4 vehementi corporis 
exercitatione, nulla inedia &c* Debilitatem autem, tremorem, pallo- 
tem non a plica (eu capillorum contortione fieri, verum eft : at fit a 
materia maligna, virulenta, venenata in corpore vagantCya qua dein¬ 
de fit plica. verum eft , non (emper poft tres aut quatuor 

dies ab illa debilitate, tremore,.pallore capillos crifpari, (ed fepe longo 
poft tempore *, aliquando tamen cito, prout natura valens velinvalida 
eft, & materia pauca vel copiola. Quod ^oftea addit i in tales 

rncex ( cirros dicere debuit ) noninvolfit nift arupa eontje&ationem tre~ 
kram quafi per artem ftdhn^m introducantur^ Hoc a veto ahenum eft, 
Teftem appdlo univerfam cirratorum in Ruffia turbam, quorum 
tmlius in capillos fuosfullonicamfe exercuifte aiet j ciim caputrafum 
habeant relido uno in finCipite aut circa tempora tntulo^ inliancerg© 
folum fullonicam exercete queunt: atqui c reliquo capite toto excrefi' 
eunt cirratas ^irs. Et in puerulis trimis, nuperquenatis infantibus 
nihil capillorum eft per artem fulloniam complicandum 4 tamen hi 
quoque eo affe^u laborant. PunQas iilos capiths fangumm non effundere^ 
fed de furfure^ pediculis^ fpurcitta^ mbonefto fatore totius capitis emdan prodiret 
partem verum eft, partem non verum. Furfures, rpurcitia, mhoneftns 
Capitis Retor ianguinem haud fundunt, ncc fudere poftunt: pedi- 



Df AffeSi. Capil, & Vngm. Troa, 47 

«oK pofifent.Eft autem» cum caput piiea deformatum nullos alat pe¬ 
diculosam dc PetTQ Niefwicr/ibjnobH* Polono ante relatum cl}; in co fi 
pili craflefafti funt j fi eorumdem cavitas patentior reddita , utique 
abfti® fangqinem ftillabunt; qui eo cafu non fundetur e pediculis, At 
maaitjilU omnia aecidere tlltSy.qui data opera ut ia complicat tonent (oncref-- 
eantf crines peame non deducunt ^jtat qut fulloniam 'mcaptilitio plicando artem 
exercere volunt. Sunt agafones, muliones, auFigae in Germania, Gallia, 
Italia, tttfpania, qui numquam vel raro peiltoe crines difpefcunt, non 
cruciantur tamen umquam illis malis , quae in plica evenire advercun-““ 
tur. Eft in Europa natio miftra, quae-vix alium capUiitif ufum agnof- 
cit, quam ad detergervdasmanus a pinguibus ccenae fbrdibus, cstera- 
queomni illuvie : qoa de camS ingentes concretorum crinium fpiras 
alit in humeros ufque-dcpendentes, quibas vice mantilium diffluen¬ 
tes pinguedine' ciboque digitos folet inijccrei eoque pa< 9:6 exter¬ 
gere j nefeit tamemillos cruciatus, quibus Polonfca plica afl^< 9 :i tor¬ 
quentur. Et in Ruffla-tonfo ad vivam cutem? capite nequeunt Fui-' 
Ioniam in plicando pilo artem exercere , quibus tamen plica fuper- 
veniti 

At fomniantjiti qan,fibi fymptomata ilia fe^a accederefcum accedit Medmsyqul- 
fanguinem mittere ^aut purgare,vel pilos ad [putentem illam auferendam radere 
veltt. Hic iterum Coraci zvit Morychos facit Polonos, quippe vigilantes* 
dicit fomniare, &*lentir€. tormenta, quae non funt. Dum vnlt dumta™ 
xat Medicus fanguinemmittere, dum vuk purgare, dum vult pilos- 
radere, nullaaccedant fsevafymptomataj ideoqoe neque illa le lentire' 
fbmniant fapientes Peponi. Sed dum Medicas fanguinem mifir>pur- 
gavtt, pilos ra1[k ,tum demum accedunt , revera ab aegris fentiun- ' 
tur. Pergirt- 

'Egophtres quhnfexagintaplicas i^as mmenfarlatitudinem caud^ cajioritm^ 
fuperantes^ mo & ufque ad coxmpopmdemeSyMtqmbus ahfemdi curavi abfque^ 
ullopravio remedio adhibitoy aut ^mptomate qualicumque fubfeqetents ^ AUy ne¬ 
garent id fa<^m: fed ego credo Viro Nokili id'publice afflr-manti: & 
dico, id felickerfucceffiffe ijs, quibus tota materia^ virulenta in pilos- 
erat abfumtaj^ijs enim interdum fponte cirri-deddunt , & fani eva¬ 
dunt. At quibus mukum' materiae malignae in corpore fuperefl:'^ iftr 
aon impune ferent pilorum.refciS^fonem ; fed doloribus oculprum^, 
cascitate v-articuloramodium , membrorum contraj2;ionib.us cprri» 
pinatnr. 

ifUce dolotesdlks a-^luia abfci^Anmmmdepre^^^ % mo potius a^ert- 


48 F 0 P. F 0 R T. PX E M f Ii 

rem iflos dolorespsrpetm capitis nen aliunde oriri , quam a radicibus 
pUluioruni: qua divaricantur fui fuUattone^ quia plicata capillitia trahunt, non 
plicata tnfuudo-m perpetua vellicatione dolorps panum inmenfos e^r 

perpetuas ^.&.pracipue quando fubmtjfe.in tergum dependet, narn tuncpondere 
pio totum pericranium torquet , ^ in confenjum trabit. Non femper illico 
jioiores illi plica abfc:fla ingruunt; fedaliquando citius, aliquando tar¬ 
dius,,pro naturae & materiae nocentis conditione. At enim dolores 
iftos oriri ideo, quia capillir^licatipondere fuo pericranium torqueant 
& trahant.; id minioifi eft credendum. Nam etfi dolorem ca|>itisfor- 
ta(Iis.eo,p 3 < 9 :oinducere poffint,articulorum tamen , pfliuDi,mem- 
brorumque contra< 3 :iones non queunt fuo pondere facere. Et multo 
.plurcs funt, quibus non demittitur conglomeratum capillitium in 
tergum & coxas. u/que,£ed foLum dependet hic & hic citrus unus & 
alter , pondere fuo nequiens pericranium detrahere ; atque in his 
tamen^etiam dolores tales contingunt. 

Deinde feribit quemadmodum ophthalmia curanda fit. NirniVum 
prim.d mittendum efie fanguinem ex vena maxime apparente ad 
uncias novem ; nodle fequenti admovendum pofl aures emplaftruoi 
.veficas excitans, Vrantur , inquit, remedio , & nullo ala^ & refpondeho 
pro vita rmllanhcactLatem inde [ubventutam. Si hoc cenjilio uft fuennt ante decur- 
fum annorum zo,. & apparuerit.pltca in tota Polonia , capite pleilar pro pra- 
mio. Occififiimiis eil Archiater ifte, acephalus cft. Q^d ? Non appa¬ 
rituram plicam in tota Polonia, fiihte vicefimum annum fanguis 
mittatur, & poft aures applicetur veficatorium.? atque ineam rem 
caput fuiira oppignerare? Jam nunc fine capite eft , fi verbo fuo 
ftet. Ne quidem promitti poteft» non fecuturam caecitatem , etfi 
benigna fit ophthalmia, quando tamen magna eft; quanto minus, fi 
fit maligna., venae fe<Sione.m reCpuens. Praeterea plica fiepe venit 
.fine ophtbalmiLQuid ergo proficiet,tum fanguinem mififie, veficato- 
rium pone aures adhibuifie ante annum aetatis vicefimum, ad aver- 
Jendam ex-rota Polonia plicam;^ 

viica ficfiti cum morbi hommes le^o diu detinere foieant^ pvogriffu temporis, 
crebra ermmm contra pulvinaria perfrictione, longoque fuper crines decubitu,.aut 
peQinandi mtermiftom concrefcunt crines , modo tn occipite aut ciuatsmpotai 

Si plica non aliunde, quam ex caiifis illis fiat, muko frequentior - 
•effet plica hic in Belgii* Gallia, Germania , Italia, quam in Polonia: 
Jiam m illis regionibus Vifi comati fiint promifio capulitio ; in Polonia 
4 ecpnfam habent calvam. 5i|ie dubitatione igitur alia plicse fubeft 

caufa^ 



AffeSt^ CapiL & Vngui. TraSi, 4^ 

'taiifa, quae & illa tnalain£;tt fymptomata, qualia non comitantur 
intticacionem pilorum cx longo decubitu. Qui enim ex cachexia, hy¬ 
drope, phthifi, paralyfi diutule ledo affiguntur etfi fort^ implexos 
capillos habeant, quod longo tempore pexi non fint: haud tamen illis 
cruciatibus torquentur, qui in plica adefle obfervantur : qui quidem 
a plica non efficiuntur , fcd ^ materia venenata in corpore haerente, 
Scin pilos fymptomatice yelcritice milia. Neque haec iunt imagina- 
Tia , fabulofa, ex rufticorum ruperftitioforum aut muliercularum 
ingenijs nata, ut ipfe contendit, fedpluribas feculis in Rufita explo¬ 
rata, ac vera comperta, magno cum hominum malo.Habet is afFedus 
multa accidentia luis venerese vd feorbutiiattamen ab utroque morbo 
iftodiverfus eft ; plurcfque remedijs antivenereis Sc antifeorbutfeis 
fruftradiu curati ac macetati feoferunt tandem fuo detrimento in- 
£.ftari (c eo humore , qui plicam facit. Ad colicam biliofam universe 
etiam referri nequit; ut ut enim aliqui, antequam plica fe oftendat, 
coii aliorumqueinteliinoruqj doloribus tencentur, hoc non eft per¬ 
petuum , fepeque colica nulla antecedit. Quin aliquando plica fe pro¬ 
dit, abfqae ut^homines diu m ledo decubuerint; ita ut vol tumTaltem 
non polSt pilorum implicatio adferibi crebras criniam contra pulvi¬ 
naria perfridioni, longoqiie fupec crines decubicui. In Ruilia 8 c 
'PoJonia malum hoc quoque invadit equos; qui fi hic piir fohdum de- 
'Cennium ftrigilc non pedantur, minime eo corripientur. Barba de¬ 
nique etiam multis imp!ic^tur;an & id ad longum in ledo decubitum 
referendum ? £go quidem haud accredo ; neque hic quifquam Ca» 
pueinorumiongibarborumjqiaantumvis diu aegrotus in ledo^acuifTer, 
taliter cirratos barbae crines habere vifus eft. Haec funt, quae pto tuen¬ 
da Polonorum rapientia dicere habui: cenfeoque cognitionem iftius 
mirabilis afFedus potius hauriendam effe a Medicis Polonis RufEfque, 
quam ab externo ScotOi, qui feptem vel odo tantum annis in Polo- 
nialiabitaviti, 

Conftat Polonoram omnium experientia,In Itocmalo purgationes 
A venas fedionem adhibitas non prodeffe, fed nocere. Videtur ergo 
hic morbus , ut fanetur perfede, proprium Sc fpecificum poftularc 
alexipharmacum, ficut fcorbutus, & lues venerea , atque alij occulti 
morbi- Quod alexipharmacum interimdum inveftigatur, poteft ufur- 
pari theriaca, quas eft alexipharmacum univerfale. Detur ergo theria- 
ca frcquenter,fudorqae provocetur, maxime e capite: fiezenim jmate- 
ffk iiJa vitiofa:citius ad c^tiIps,quo tenditi wqca^itUK ad quod ipfum 
’ i G ' plurimun» 



50 FOP. FOKT» PL^MPIt 

plurimum confert, ut agreftium Pofonorum experientia Jocoit^lotio 
capitis parata exdecodlo foliorum biancae urfrae, & herbas, quse Po- 
Ionico idiomate nominatur daez.a : ierpit humi in locis arenofis , qui¬ 
bus crefeuot pinus.Eft mufeus cerrejlfis,dc qpo in Herbarioluo Dodotuus- 
pare. 3. lib. 15. cap. 14. 

CAPUT octavum. 

De porrigine feu furfuribus. 

Porrigo quid y quas partes occupet». Ejus caufa»^ Qut 
cognoscatur.. An Jt falubns.. Curam ejus». 

P Orrigo feu furfures , vel, ut alii dicant, furfur atio eftafle-- 
d:us , in quo inter fcalpendufn & pe6:endum quasdam fur¬ 
furibus fimilia ex capitis cute decidunt. Occupat aliquan¬ 
do hoc malum etiam barbam & fupercilia. Eit plerumque 
fine exulcerationejaliquando tameta cum levi exulceratione» 
Gaufa porriginis funt- humores ferofi; & ichores pituitofi falft, vel 
biliofi ) qui dum per poros cutis exitum quaerunt, partefr quidem eo¬ 
rum tenuiores di{cutiuntur , crafltores amem &lenta& in cute haerent, 
&in materiam furfuraceam abeunt, 

Affe^io haec fe prodit, dum caput fcalpitur, fricatur, vel pei^itur; 
imo aliquando , fi grave malum eff », dum leviter crines, moventurj 
tum enim fquamulas decidunt., ' 

Aiunt vulgares hanc aflfedrioHem efle fanam : fignum quippe cere¬ 
bri fe per fm fures illos expurgantis. At dicendum ; faiubre quidem 
& fanum efle,quatenu5^ccrebrum fe purgati red mfalubre ede fignum, 
quatcnus^^fignificat in capite talis vitiofi humoris redundantiam. 

U t fanetur porrigo j praemifsa totius evacuatione^ fi ffequenti pec- 
tinatione non eedat , lavetur caput deeexfto cicerum-Sc malvae,addito 
aceto j & vice fapqnis ufurpentur amygdalae amarae contriti. Si per 
hiaec parum proficitur , radatut caput , & eodem dixSo decodio ablua¬ 
tur, dein pannoafperofricetur,atque hocunguentovillinatttr iR. hyfm 
fop. virid, iemipugidum adip. anefr. drachmas duas» Pulpae colocyn- 
; thid. olei 4eirm. aba femunciaro th:apfiiE draGhmami,iladani unciam, 
ianguentami tisc q[tio^e opti^ fiiffidens fo?a. 

- i ■ 'J ■' R. malvae 



Ap^, Capil ^ Vngu'u TraHatm 5 i 

‘R. matvs betae lapath. acuti cum rad. hederae arboreae centaur. rotnor. 
ana manipuium. cauhum rubr. fcmimanipulum. coiocynthid. drach¬ 
mas tres, agaric. drachmam, fol. Tenae femunciaro, elJebor. n'g, (cC~ 
quidrachmam. coq. in aq. com. ad libras tres, colaturae adde falis 
cora, pugillum. Multis etiam profuit primo caput liXiVio communi 
laviflc ; deinde caput exficcaffe. Secundo , aceto vini, in quo femen 
urticae parum contufum bullierit. Tertio & ultimo aqua nitida, in 
qua radix malvavifci codra fit. 

Alia deco6tio pro lotione capitis; R. rad. lapath. acuti cnul. cam- 
pan. ana unciam, malvae bifmalvae parietar. faponar. ana manipulum, 
kipin. fabar, ana uncias odto ceiitaur. minor, pugillum, horderinteg. 
uncias tres. f. decoiff. in aqua. Sed & lotio capitis cum urina, vd aqua 
falsa , vel vino faepe bene fecit. ^ 


G A P U T N O N U M. 

De morbo pediculari, & vermiculis 
capillos ilepafcentibus. 


Qmd morhus pedicuiarh: Vermiculi capittornm. In qui¬ 
bus partibus pediculi jpeciales oriantur^ eorumque no¬ 
mina, PedtculorumlVyermiculorumcau[ie, 4 dl?er- 
fus utrofque remedia exquijita» 


M 


Orbus pedicularis, Graece phtheiriafis»eft is affeiftus, m 
quo quifpiam pediculis, maxime in locis pilofis» katet; 
ut in capite, barba, fupercilijs , palpebris. 

Ad hunc non inconvenienter referri poteft alter affe- 
' yin quo:capilli tum capitis, tum barbae particulatim' 

& fruftiilatim k verrtaicidis quibufHam ero/j decidunt vel abfumuntur. 
Sontenlm& hipediculotum fpecies ; fpd tam ex gui fiint, ut vifum 
pene fugiant, firoiles lendibus, quos vocamus Fiandrtce necttt / Galli¬ 
ce/e%ej:credumurquc efle ova pedicujoEum. 

C ttca pudenda in pilqsl cate inapai^JiStque isferti pbtfcrvantur pc- 
G 2. " diculi 



53 P. F :0 RT. P lE MPl l 

diculi alterius generis, vehementem pruritum & lancinatianem exci»^; 
tantes ,ac pertinaciffime haerentes, ^edtculi toguuiaUs 

go. motpior,es 8 c piaifjl&. 

Denique io nuda manuum vola peculiare aliud’ pediculorum genus 
deprehenditur fub cuticu'a jatitans3.,levi tuberculo vel fiffura illic ap¬ 
parente, prurituque cpntinuo fc prodens. Sunt etiam hi adeo exigui,, 
utvix jeth eximantur ,.poffirnt videri j.motufqpe eorum obfervari, nifi; 
fpeculo imponantur. Dicuncuc_//r<i«^j; vulgo i^ cyxona : fortaflis retSius 
ffemoBfr ,,cum id eiV,.manus occupent; fed^tarne® alias cor¬ 

poris partes occupare nihil vetat., Latine-vocantur>4f<trj &-r«rcrf<»w. 

Materia pediculorum, ex. Medicorum coolenfu eft. humor excre- 
foentitius praeter naturam>,calidus moderate, .a( 9 : 4 i & poteftate humi- 
dus inter craffum & tenuem medius , & potius ad ichorem quam ad: 
crafTum vergensjputEefcens non excellenti putredine, (ed miti & mo¬ 
derata. - , 

Caufa efficiens dffpofitiva eft calpr benignus & n3odSratus,qui cum ^ 
in pueris fit', hinc illi pediculorum funt feraciores, quam adulti ^qui 
habent calorem acriorem.,, 

ProcatarAica caufa praecipua eft neglegas curas corporas & iba« 
mundities ^ edulia item , q.uaB pinguem, fuccum generant, inter qusB : 
primum locum obtinere volunt ficus. 

. Vermiculi capillorum a.fitaili causa producantur ,c»cremcntitio 
fcilicet quodam humore , qui cum alimento pilorum in capillos pene¬ 
trat, atque in -ijSr a calore capkis- fotus in vermiculos faceffit ;-;qiUi ca¬ 
pi ilis-adhaerenie 5 pilos corrodunt , ita>ut fruftillatim decidant. 

Cognofeuntur pediculi yifu & ta<3:u. Eftque turpis ea affcWo 8 c 
moleflfa ; imo peri culo fa., fi totum Corpus occupetur: nam.qurdameo 
malo exftinnarrantur.' - 

Vermiculi deprehendantur, quando pilr Breviores-fiunt & inaequa¬ 
les .fic ut alij magis allj minm curti fint, Hagrent. bi vermiculi in ex-!' 
tretniratibus pilorum , eofque arrodunt.. 

Cutn praecipua fere morbi pedicularis eaurfa fit- immundities? cor- - 
potis, pro curatione'& prasfervatione ftudendum imprimis corporis 
muhdftiei. Si fangainis impuritas-, &aHoraro humorum redundantia 
affixu! occafionem praebeatiti evacuandumr,eft corpus ijs fere , quae in 
fcabie conveniunt: & hic fudoris provocatio eft uctKs. 

Quibus fa6bis ad peculiaria pediculos abigentia eft procedendum: 
eaque potias extrinfecus adhiberi detent ^quam Juti^ fumi.; Q^am» 
r ' . quaor 



mApcf. Capii;& lngm,Tra 3 . 53 

quam aliqui allium coroefum, vel cum decot^o origani potum pedi¬ 
culos fugare pEodant.Tberiacag quoque frequens ufus pediculis ad- 
Tcrfus eft. 

Inter externa praeftans eft hoc decorum : R. rad. ariftol. rot. feC. 
quiunciana eliebor. aib. vei nigr. (etnunciam* fol. abfinch. marrubij 
/umtnk. centaur. minor, ana manipulum, fero, ftapbifag. lupin. ana 
femunciam, agariei uncias duas, coq* in lixivio pro ablatione capitis,, 
vel manuum, vel aliarum partium, ubi pediculi verfantur. Si fal, alu¬ 
men , nitrum addantur , efficacius erit. Poft-abiutionem & abfl-erfio- 
nem poteft hic pulvis capillis infpergi: R. fem. ftaphiiag. drachmas 
duas.falis drachmas tre^.aloes drachmam.cinnabaris fefquidrachmam, 
M-fcc, fiat pulvis. 

In corporibus robuftis argentum vivum adhiberi poteft", ut ol, 
commun. uncias tres, ftapbifag. argent; vivi faliva jejuni hominis 
exftindi.ana drachmas tres, fiat unguentum , quo caput illinatur,, 
poftquam lotum eft aquamatinaTreHai/a; Item R. mercur. fublimat 
Icrupulosdoos r:diiTolve in aq.abfinth. 4ibrai Ea caput humedetuts ■ 
omnes pediculos breviffime abigit, cruftafquc capitis fanat*- 

Eft ufitatum unguentqmcontra pediculos.in pharmacopoiijs qui- 
burdam, quod recipit fem; ftapbifag.'eliebor.alb. fal. Mercurium^, 
axung. porcin. ol. laurin. faponem & acetum. EfEcaeius~& pr 0 Bftan« 
tius eft hoc: R. ol.Jaurin*. uueias^quatuor. fucci rutar uncias tres, 
Mif. & coq. ad fucci confiimtionem. Poftea adde argent. vivi falivai 
jeiuni exftmdi drachmas fex. fem. ftapbifag. nitri praepar. aloes he- 
pat. ana drachmas duas. rad. eliebor. alb. lapatb. acuti tabac, Indici' 
anadrahmam. caa3phpf« .oI. 'fpicac ana femidrachmam, Mif, SCeum 
cera f. unguent. 

In pueris & corporibus reneriori&trs ab'argento vivo abAinenduro*' 
In his aqua lavenduJ®-& falyiae diftillata fatis eft, fi ea laventur ■r.eftquc" 
remedium gratum & bonum. Item R, fem. ftapbifag, drachnaas duas- 
contunde parum, & infunde in aceti acerrimi uncijs duabus per no^ 
dem : deinde coletur , &iocus ungatur.-. 

In palpebrarum pediculis confert, ,fi acetum fcllliticum fumatur^ 
& in eo parum aloe> diir6lvaturj atque hac mixtura palpeb/ae made¬ 
fiant : huic alia hitrofa falfa addi pofluot. Imprimis opitulatum 
oleum fpicae, quod &r vifam roborat,- 

Pio chironibus peculiare eft ut acu^ertundatar cuticula, abi cM- 
rones latcnty at detur eis esuus : tum fiepe abluendae vino vef 

\ aceSQj- 



-54 FORT. Pin HPU 

acctOjCui fa!,alumen,nitrum additum fit/Vel fiat hoc deco(9;um;R. aq. 
fluvia!.libras tres vini aufl-eri libram- ftercor. gallin. ficcat. manipu. 
luns.coq. parum, huic decG(3:o immittantur manus.ld fcabiem vul ga- 
rem etiam brevi tempore fanaf,& ifti chirones ftepe cum fcabieadfunt. 
Ad pediculos inguinales commodum.eftihoc.unguentum: R,. axung. 
porcin. oh laurin. fapon. nigr. ana femunciam, argent. vivi faliva ex- 
ftindt fcrupulum. myrrhae aloes ana femidrachmam. fem. .ftaphifag. 
fcrupulos duos, fapon. Gallic. drachmas duas:; in mortario redigantur 
ad formam unguenti. Non hic multum argenti vivi ‘mifcendum; nam 
inde membrum-virile torpidum redditur , atq-ue ad venerem ineptum. 

^ Quod fi incidit, oleofpicae illinendus locus eft, quo & pediculi pellun¬ 
tur & vis redditur genitalibus. 

Ad vermiculos capillorum; R. genifhe unciam, myrrh« drachmas 
,duas. acetiquantumdatis. coq. parum & colatura pili illinantur. Vei R. 
fera, urticae pulvenf. maceretur in aceto, & eo pili madefiant. Vel 
urtica major coquatur in lixivio, & eo caput abluatur. Alij utiliter ufi 
-funt lixivio communi., cui claviierrei rubigine obdui^i mjedii eflent, 
rquo pili abluebantur. 

CAPVT DP.CIMUM. 

De achoribus, favis, tinea, 
helcydrijs, pfydracijs. 


aSores , tinea ^ helcydria^ pfydracta^ unde 
horiantur. Non neceffario eis e fi conjunBa maligmtas^ 
contra Platerum. Quomodo inter fi diflmguan-- 
mr. Signa eorum prognoflica. Elegantia isf fileBa 
remedia prv ipfbrumjanatiohe proponuntur* 


H 

fisetidum- 


iEc omnia funt manantia capitis ulcera vel puRuIae; 

Achores quidem & favi feu ceria funt ulcera feu ulcero- 
fa tubercula capiti% in quibus apparent foramina , per qux 
fanidfum quid continuo effluit- 
Tinea dl alcus capitis eruftofum, cutem capitis erodens 
: . “ Helcy- 



T>e Affe£t. Capih & Vnguu traSt. ^ ^ 

Helcydria funt ulcufcula &puftuljB capitis, a quibus humiditasciHuit 
aquofo fcnguini fimilis. 

Pfydracia funt ex^ua exanthemata in capite, fimilia veficulis emi¬ 
nentibus in fuperficie. 

Oriuntur haec omnia ulcuicula = ab humoribus excrementitijs ferofis 
& acribus,aliquem tamen txaflum fuccum fibi mixtum habentibus: Ij 
inter cutem capitis & calvariam congeruntur, diutiufque retenti putref- 
cutit, & deinde cutem erodentes eamdem certis in IcKis perforant. 

illis humoribus perniciem quandam malignam etiam inefle 
^ftimat; eo quod contagiofum infantibus fit malum,- Sed fsepe nobis 
didirum & jam notum efliTrel tironibus ^-non omnia contagiofe cfle ma- 
hgna; utfneque contra , omnia maligna efle contagiofa. 

Iftcrum yitiofbrum Humorum caufe funt vel intern£, 4 cilicetmala 
vifcerum conftitutio : vel externae yrnimirum mala diita-^ ut efus cibo^ 
riim acrium & falforum ; converfatio ■ & familiaritas cum ijs ,<jui fimili- 
bus affeftibus laborant. 

Sed & laitis vel (anguinis menftrui. impuritas caufa eft , fi ab infanti^ 
malum eft. 

Achores, fayi & puftulae capitis adfpeiShi nofcuntur,..uti & tinea, - 

Arhores autem a favis diflinguunw, quod iniliis f&raminula ,-per- 
quiS fanies effluit ,fint minutiora; infayis paulo patentiora. 

Tinea adeft, quando apparent ulcera obdudfa cruftl^ quae modo viri¬ 
dis eft, ,modd-crocea, 11^6-ciaer finies effluit modka ySc quae-’ 
effluit, foetet. 

Manaftda ift 4 ’ capitis ulcera liberant in^ntes dmagnis morbis capit% i 
& a convulfionibus epilepticis s progrcfluque aetatis in ipfis :^onte fa¬ 
nantur. Srtamen diu durehtj-roaxime tinea,:defluviafe capillorum 8 c 
areas efficiunt: irad & ipftim - cranium materia' acris aliquando ^perro:^ 
dit. 

Si infanti nutricis yitio- contingant bi affedfds, aufetiam ftatrm a 
primo ortu, vix fanationem admittunt;ac ne ea quidem procuranda, > 
antequam puer eam «tatem attigerit ,,qua curationem medieamen- 
torum laborem ferre poffiti - 

Tine® nbrifblurn perdifficilis* eft lanatio,ied etiam ^megle( 5 la fi fue¬ 
rit, & inveteraveritj fanari fere non potefti idcircdfatius eft,-ab ipfius 
curatione abftmere,nuam cum dedecore fanitatem polliceri nec praeftares^^ 
tametfi .etiam Tanetiir ^ nibilpminus ppft relihquirquandara> capitis 

deforiffitatem ob areas 0upiIorttm'j«:ivationem..v;_. :. 

Pro 



5 ,^ VOV, FORT. P.LEUPlt 

Pro curatione ante ortinia.eft animadvertendum, an affet^io magna-j 
an parva fit; recens, an antiqua; benigna, an maligna. Si parva, recens, 
& benigna fuerit, neque corporis purgatione,, neque medicamentis va¬ 
lidioribus eft opus; fed primo quoque tempore ad localia:, & quidem 
leviora eft veniendum. SiafFe<ftiofiierit magna, antiqua , mali moris, 
ideoque ah humorum vitio, foveatur.; tum . ad totius corporis evacuatio¬ 
nes Sc validifluna localia eft procedendum. E,t quidem fi homines ro- 
bufti fint, purgandi primo funt taliter fere, qualiter illi, qui lue Venerea 
laborant. Deinde exliibeatur. hoc deco(ftum : R. falfe unciam, rad. chi- 
nsE femunciam, radie, cichor. drachmas quinque, hordei femipugillum. 
carnis vitulin. unciam, bulliant, inaq.com. libris Oifto ad confumt. 
mediet, tum R. didi decpdi uncias duodecim, rad, gramin. alparag, 
ana drachmas duas, agrimon fbnchi cap. ven. cufeut^ ana femipugillum. 
bull.ut remaneant unci^ edo pro duabus vicibus,mane fcilicet & vefpe- 
.ri: reliquum fitpro,.p6tu ordinario. Interea caput ungatur unguento, 
quod conftat calce viva & ol. rolaceo. Alu laudant hoc: R, ol. laurin, 
junciam. lardi veteris drachmas.fex mif. .f unguent, quo locusungatur 
ter in hebdomada, & urina propria caput abluatur Efficacius eft, quod 
recipit alumin. ufti chalcit. uft^ ana femunciam. ariftol. rot. virid. aeris 
ana drachmas duas, picis navalis drachmam, pinguedinis anatis femi- 
drachmam. butjr. antiquilfi femunciam. Mif f. ung. Primo caput 
abluatur lixivio dulci.: lotum ficcetur : poftea inUndio fiat dido un¬ 
guento. Poft tres dies eadem lotio 8 c undio .repetatur, Q^d cum ter 
fadum fuerit, tine®"evanefcenr. 

In puerorum achoribus non facile eft aliquid adhibendam : fi enim 
repellamus, maxima incommoda inde oriri^folent. Debet ergo prse- 
fcribfnon repellensjled evocans. Linatur caput oleo rapar. cui incoxit 
-tabacum. C^as inundio antequam iiat, commode c^put abluetur de- 
codo rad. oxylapat. fol. malvs; abfinth. fem. foeni graeci cicer, lupin. 
fabar, in virio : vel decodo Iblius rad. bryoniae in aqua. Alij capiunt 
butymm^f^fum in fktaginefrixum, addunt camini fuliginem, ^ pau- 
-xiilum aceti, ^ . 

Ad achores & favos in pueris tenerrimis R. clner. myrtillor. gallar, 
ana drachmam. tuti$ fefquidrachmam butyri vetufti loti aq, rofac. 
unciam, cineres aceto laevigentutj d^nde mifceantur ad ignem. In pueris 
grandiufculis : R. pulv. cort. granat. lithargyr tuti* ana fdlquidrach- 
mam. ol. rofacei femunciam pingued. anfer. aceto lot* fefquiunciam. 
Mif. fiat iinim, Qu* linimenta extendanuir fuper linteum f^tiliffi- 

miua 



i:)e'Affe^. Capil. & 57 

miim t>n^ ceraUlimin: cera haec facit, ne calor ulcerum tilque aded 
confumat medicamentum. Ad contumaces achores; R. fucci helcnij 
fumar. ana femunciam. axung* porc. decies lot. in aq. roC uncias trest 
tutiae praepar, gallar, uftar ana drachmas duas. Mif. f. unguent. 

Ad tineam veterem & rebellem medicamentum efiicax. R, fucc, 
fumar. (cabic^ borag. oxylapath. aceti ana uncias tres. ol. ahttq. librama 
bulliant omnia in vale duplici ad confumtionem fuccorum & aceti. 
Deinde infpergefequentes pulveres : R. utriulque ellebor. 'fulfur. vivi 
chalcanth. auripigm calcis vivae alufflin. .gallae ana femidrachmam. virid. 
«ris' draehmas duas, terantur &. cribrentur omnia diligenter , tum miC- 
ceantur cum dicfto oleo- j^&addita^picis liquidae & cerae q. f. f.ceradim : 
quo cooperiatur capitis pars male affedra. Interim tamen quando hoc 
geftatur ,■ evacuandum eltlubinde-corpus per pii. cochias, vcl hieram Pa- 
chij,vel fimilia .purgantia. ^ ^ ^ 

, Sunt-,:quihoc modq in tinea tollenda, procedant, & valde tuto. Co¬ 
quunt imprimis vitell.p vi ad duritiem : addunt mellis unciam TBc firiauI 
coquunt 4 d linimentum molle. Hoc inungunt univerlam tineam em- 
plaftrimpdo^, lingulis 24»-horis renovando-, contihuandpque ad dies 4. 
vel 5 ^poftea lavant lixivio forti, in quo bullierit lat bona quantitas tar-- 
> tari Ipermiftuntque caput per &llccari: quo fa< 3 :o tegunt caput vitta; 
-& poft ;4.'hor. lavant lequenti lixivio : R. irxiv- com. libras quinque. 

' ef incoque ablinth. lalviae cham^mcl. betdnic. ana manipulum, rad, la- 
■ path. felquiunciam rad. lappae major, unciam, baccar juniper. lemiii- 
- bram.-^pofl: ebuliitionem unam atque alteram adde lalis petrae uncias tres. 
-a%min undam, vitriol uncias duas liilfuris uncias tres lithargyr uncias 
fex. ^£0 lavetur £aput-;exficCatum deinde inungatur aliquo ex llipra de- 
fcriptis ungucfetis. , . ^ 

Forejlm hoc laudat in tinea quantumvis inveterata, & ab omnibus im- 
• medicabiii judicatdsj modd uniyerlalia praeceflerint & capitis.lotiones;' 
R, lulfur. femunc^ans. liquefcatluper ignem in patelli terrea: ita liqua- " 
tum in mortarium aeneum conjiciatur, pifttUo Tempef duCendo. Tum. 
addebiityri faliti liquati & co^ti a.d nigrorem. axung>. ;porein. liquatB 
ana uheiam. argcnt. vivilaliva exftindi drachmam, vitrfoli ferupiilum.' 
Tjaec oninia in di(^o mortario concutiantur-, & p^illo continuo mo- 
veantun,donecfi:igeicant, ^ in linimentum coeant. 

_ Chirurgus quidam hpc unguento ad capitis icabiem: & tiiieam feli¬ 
citer utebatur: R. pingued. porc.lemilibram. rad. enul. chelidon, ana 
^aeiaoi.fabinas manipulum; omnibus eontufis & codtis adde hunc pul- 
-- 'Z ■ '/ 3 H verem. 



58 r O P. F O R T. P L B M F I r 

verciUjctonecfrigefcantt R., nu?; niofchat., eai'yophyl. macrt cinnam* 
ana drachipam croci femidrachmam. baccar, lauri ariltol. .rot, ana drach- . 
inas. dufiS., fulfui:. drachmas tres, vitellos ovor, numero ofto. naellis 
cochlear. Mi£ f. unguent^quo>caf>ut illinatur ^prius lotum urina, 

Sed & hoc eft expcrtiilimura paffim Amftelredamit,;R.,bacc..laur. 
rad. cavras quantum vis. Mifce cum-pice liquida ; addendo butyrum-, 
veLufi;ifl;,&.rancidum..pone adignem^bene mifcenda^ donec fere, bul- 
lAati 

, Ji,legans quoque 8 c probatum eR hoc unguentum ,ied non- nifi prae- 
milB. corporis purgatione utendum : .R.. lardi veteris lemilibram. tere- 
binth. alb. uncias tres iapid. , medicamentoli olei tartari ana drachmas , 
fex fulfuris vivi ceruflfe lotae lithargyr., minij anaXcmunciam ellebor, . 
uiriufcue piper Jong..tutiafpraep nihil alb. ana drachmas duas. Mixtis 
affunde fuccor. depurat, rad. oxylap. fcrophular. herb..fumar. .Icabiof,. 
cort.inter, virid.iambuc., limon. ana uncias duas.xoq.,.ad luceor; con¬ 
ferat. poR adde flyrac* . Iiquid; cinnabar, fadit. , ana drachmas 
fex. ohiaurin. juniper. ovor, ana lemunciami mereuH fubiim,,lclqui- 
drachmam. MiC fe unguent; Lapidis Medicamentoli h«c eftdefcriptios; 
R. vitrioli?virid.ienuribram.vitfiol..alb.nncias tres. alumin..uncias no¬ 
vem, falis petrae filis ccan. .ana felquiunciam. filis tartar, filis abfinth». 
artem^. cichor. perficar. filis plantago , ana drachmas duas.-, ponantur in * 
nova oU^vitreatii. affund. modicum aceti rofic. coq. igne carbonum 
lento j l^pius agitando. IJbi incipit- Ipiflari adde cerufl® Venei:ae uncias 
o:^es bol arme® unciasduas. diligenter milceantur dmniajdoneevi ignis 
mediocris in lapidis dur-k-iem- mafla concreverit j;.quse poftea fra(5ki=0:il^, 
Emitur... Hujus felius fipidis uncia in libra- aqus pluvi^ls vel fluviaH%. 
non fbntanse , foluta ^ pofl: filtrationem ad hos malos aife^s adhibita 
mirifica elfe; 

Pfydracrjs feccurrifeun^entupcfe^eceimfia & oL roficeos: Vely R. 
tharg. cerufli ana f^quidrachmam. .cretsE alb. „fiilfiir. ana drachmas duas» , 
cum.6Lmyrtin.f. unguent» 

Levia h^c mala;^ .& quae feventemcaufim intus non habent^ fed ort*- 
potiuslfint a fedore &. humore- fub capillis longis detentid-j a'putr€d 4 n#. 
aerimoniaiii aequirpnt^, remedio-ficcanfe ftatim fihaatur vt g; vitrioluia = 
^ua diflblvatur,.ea moderatione ut linguam non mordeat r-ea tepid^^ 
«xufbe madefiant >^ ipfe& ukeraifecabumw^^^ ' . 

CAPU-X 





iye TLffi^. capti, i^Tngut. 

CAPVT UNDECIMUM. 

De afFedibus pilorum ciliarium. 

^ilorim ciliarium affiBus funtphthemafis \ inii>erJio l!f 
incuryatio adoculosy abundantia^defeBus^ color alie* 
nus, Borum caufa: curatio» Nec canis lac^ nec rana¬ 
rum ymdmm [anguis fths rem[ci prohibent» 

Ilio feutarlo palpebrarum pili innrfcunturirc( 3 :i, eamdemquc 
fempcr fervahtes magnituainem) & nigri vel rubnig^t. 

Horian ^edais Cuntphtheiriafis , inverfio ad oculos & in¬ 
curvatio; abundantia nknia ^ defe^us; & color alienus. 
Phtheiriafis^undegignatur ^ diximus capite nono, 

PilorUiM ihcurvatio verlus oculos oritur v^ a .palpebra Nuperiore ni- 
•mis laxata; vel <^u<M jpfimetpili vitiose & tortuOse crefeant ob male 
conftitutos cilij pords» •* ' 

Abundant‘five luxuriant pili aliquando dt^Iici ordine^ aliquando 
‘imultiplici 5 & velud quadam acie. -Gaufa eft humor copiolhsjfcd mini- 
"memordax r^ ad cilia |bens 5 .piIolqueafens& augens. _ 

Defectus & defluvium ciliarium pilorum fit ex vitidfis §c a<*ibu* 
‘humoribus ad cilia allapfisj& pilorum radices erodeiitibus. 

Golor alienus efl: albor^ qui vifui incominodat, quod nOn latis pu¬ 
pillam obuiSihret': fitque ohpraEfentiani materiae phlegmatic* in radicd 
pilorum fitum leu mucorem qudi ccuitralKntis*^) uti Ia canitie s vel ob 
cutem vitiligine alba laborantem. 

Affedus m omnes p^ fe noti fimt. Nec fuat ci^At^fiUendi j; quia 
prurimum incdmmodants 

Phdieiriafis quomodo tollatur y expofitumefi ea^te ftottc^ Praeter 
quae hoc unguentum apprime efl: commodimai R* unguent, rofac. MeC 
iemunciam. &Ifur* vivi lem. ftaj^ilag. ana ^ana quindecim, hydrar^ 
-gyr fyivaexftin(a. femidrachmam. f, unguent, quo palpebrae illinan¬ 
tur prius lotae decolo ftaphilagi, bet^ ablinth. 

Pfol^fiis ieu laxitas palpebrae lupetioris culratiflf ptaeftiiflls generali- 
' _ H 2. bus. 



60 VrO P. F O R r. P L E M P I I 

bu5, purgatione, cucurbitulis cum fcarificatione, apophlegmatifmiSjCa^ 
teno in cervice ad diverfionem buraoris;. tuiti, fia.t fotus cx majorana, 
flor .charncemer. 8c nieiifQt. cumino additis balauftijs & maJicorio.Q^- 

bus fi non tollatun malum, chirurgia eft opus. 

Ubi pili' fuperflhi oculos pungunt, ,five pauci fint, fivemuki ,funt,: 
evellendi inftrumento illo chirurgico , quod volfella vocatur j fod ita ut. 
toti evellantur: namfi.in medio aibrumpantur. * magis pungunt,.^quanj 
dum funt integri. Poftea loco,,e quo pili evulfi funt , 4 dhibeada ea, quae 
pilos renalci prohibent; ut rubigo ferri jGiliva>jejuni'hominisvfuba« 5 laa. 
Vel R,. rad. mandr^ig-drachmas fex. fem» perficar. femunciam. campjior.,- 
femifirupulum» ateti cochlear. Mif. in mortario , & fuccus exprimatur^, 
quo pori ,,e quibus pili evulfi funt, il^aritur. Corrodentia, qu« aliqui 
hic ad exftirpandos pilos ufurpant, iion probo ,quia periculum inferunt 
oculis. • •"' ' , ^ 

In pilorum ciliarium luxurie damnat experientiffimus in? 

cmjil: eam chirurgiam y.quse a praS:icis Iblet proponi. Sane infeliciter 
earnquibuldamceifille animadverterat. Suadet vero, ut evellantur potim 
aperito quopiam vulfore: tumpoft evulfionem.frequenter illinatur lo- - 
cuslade canis; hoc enim ef£ celebratilGmum remedium apud anticpios, , 
ue pili reerefiant - Idem remedium.- omnes paffim repetunt & prodicant 
recentidi»s t adduntque alterum a veteribus proditum & commenda¬ 
tum, ranarmn; viridium faoguineiri.. Sed enim a difcere poterant,-, 

in utraque mendaces velfalfos efle veteres ; quippe. fa< 5 io periculo neu¬ 
trum yerum 11 comperifi^ monet de^jimpir medu fac. Candide 

iean- Armldnm fcribit comment. 'm 9. IBihaf, ad Atmanf in h^c verba : di¬ 
tant omnes quidquidyelinttf ego adhuc^non inyenimcdkinam, in bac recon^ 
femitemi - : ; r -q 

In piIorum-defiuvioq .pr«mifliS uhiver{alibus,JIIinantur cilia hoc 
unguento: *R., ol. linifemunciam^ fcvi hircin. pingued. urfiana dracht? 
mas duas. fi;ercor,:murium da6tyh uftor. ana lemidrachmanii, .Mifi; Vel 
torretur mulcerda-^8^^ pulvis commifcetur meilii Auturuntur-avellanse, 
ac cinis pinguedine urfi vel caprse fubigitur pro linimentor. Ante illitior 
nem re(^e adhibrtur fotus ex decodio adiant. & polytrichii V.idefi%, 
qu$fupra^ropoikimus ad tapillorimdefluviuiii valere capite quarto*. 


CIAPUT 




De Affeci Capit, & Vtigui, TfaS, 

EAPVT DVObECIMVM. 

E>e barbs affedibus. 

Bt^yocdBuU barba etymologi a multorum conje£lura» An¬ 
imer barbareri!^ barbae difcrinren ponendum j Barba\ 
decet njiros grayes ^ ‘generabiles, J^rianus/«?- 
- peratorumprmus harbam aluit, Qtujit caufa tardiq-- 
ris bdrb<& ortus,. barbam citius promifyciant ». 

B Arbam aliqui^duSam putant quafi virar&^i»?.-inepte rquid enim: 

ibi arha^? ■- Scribit'tamen barbamiic dici, quod viro¬ 

rum ,non mulierum fit: forfan re{pexit,qubd yirum nc^- 
, tet junde Hifpatiiseft r^m.Non reai^silli,, j:mi barbam{ic - 
nominatam-iautumant j-quod eam^barbarb prMongam ferre 
confiieverint. Becmannus ait fiediei a id eft', -• quod etymor» 

tribuit Vdentino Uartungo. Sed^\\is a.' pondere nomen eflfe impofitumjf , 
non eft verofimile ; quamquam rorta©s"^ib refpexent nempe 

qubd barba gravitatem atque au<ft6ritateii* conci]ieto- *Q^dnL vero fta- - 
tuamiis efle nomen prirnogenium i i 

Ponunt Grammatici diferimeh inter iarbanFtk Mrbd ( illam fibminisj 
Has pecudum efle» cenfeit. Sed Plinius - de hircis in fingulari ufus : ra^ 
hiem hircorum, fi mulceatur barba y mitigari eadem tr acis a non abire eos an i 
daenumgregem^: A 6 de pluribus hominibus re£lie barbas dn*plurativO‘» 
tribui-docet illud : ■ 

' Spe^abdntque firoS y< gelata i^irifiia ferra..' j 

iMociles- nunc propexis. m.ped;eraiarbis 
Vertere humum. ^ 7 

quoque barbas vocd.tlth:.^i'Cafi: :3oi = Pro dicitur etiam hdra. - 

ifatum. - Ut a ferms fervitium y a capillus.:capMitium. j afatedes fatelLitium^s, 
aJandlaaitium^^iickbar.babarbitmm.^: ; 

- Confert barba kd dignofccndam: corporum maturitatem &.femis dijfef- 
tfimen^ffkeitotiam ad decorem virilitatis. & roboris ;3,dn.eaque pulchri^i. - 
tudinis &' ornamentiAigumetitum.eft-potifiimums Ideo'Vetuftilfima 4 
confuetudine receptum erat 5.viros gravet ,:CQnftantcs j tenaces.^ & 

probitatur morum atque fapienti^ pr^antes; barbam alere. Aarona^nn-^ 
cipem-iacerdotem propexa barba venerabilemr facit fecra hi ftoria-r Sairr^*- 
^^• yirany fantftiffiinura & mortalium fapientiffimum' oraculo judica- 

H m*%- 



iSz rop. FORT. PXEMPir 

mm, ^arkafmmapj^rumappellat luvmtlis. iEreuUpioMe<Jico barbara 
addidit Grscia, ad audbritatis teftlmonium. Idem ille pilbfus oris de¬ 
cor, efteris Gallis^ qui duceSrsmiff R.omam occuparant> non admiratio¬ 
nem modo,ted & metum incufiit non mediocrem; quando irrumpen¬ 
tes in atria Quiritium , reverendos prolixi & incana barbS'fenes in cu¬ 
rulibus fellis fedentes-, ceu numina quaedam fulpexere primd, mox poft 
acceptam a injuriam in omnes defaeviere. -Auflor 

Silvius f fortifTunum Litvanise Ducem , populares Tuos edicS® 

tonderi jubentem, iibi tamquam majeftatis infigne barbam intoniam re- - 
tinuifle. Romanorum tamen poftei civium ac Principum conTuetudo 
■fuit ,ut mentum raderent, Hicmos adAdrimi uTque tempora , qui pri¬ 
mus barbam nutrivit, invaluit: quod & alij poflea funt imitati, ut Di# 
refert. Ideoque omnes Imperatores ad Adnamm ufque rafi j ireliqui bar¬ 
bati confpiciuntur. 

Itaque cum barba in.viris ad au8:oritatem conciliandam Faciat; fi qui 
ea aetate funt, qua folet barba alijs excrefcere, nec tamen barbati funtji, 
rideri fi>ient. Qjigprppter Medicorum confilium petunt-j ut poffit barba 
accelerari, ' 

Habet autem tardior barbaeortus^pro causa maxime cutis menti den- , 
fitatem;r & funt homines frigidioris tempttamenti, quibus barba tarde 
oritur, ^ ^ ^ ^ 

lafciviente pruritu &venereQ prolubio nimis approperant con¬ 
cubitum, praemature barbam promunt Unde iliuftratur MMtmlis illud 

II. ^ 

Inde tragm i Ciierffyuepili f mirdndaqi^ matri 
Barba.^ , ^ 

Adjuvatur & Apukius in magia : nfiMpeHi iUkh 

^^eddidifii. Ubi vejlis , fient & apud alios kgitur,eft barba. Eft mirus ciail' 
barba genitalium confenfus : & adnotarunt nonnulli^ fi ipfafbla canefca% 
id arguere partium generationi'dicatarum imbecillitatem» 

Sine veneris certamine barbam provocat, fi fepe mentum fcaj^llo 
radatur: deinde lavetur frequenter decolo, s^otani eap., poty^ 
trich» refinar. Pofte^ iMinatudfeoeunguentat R. oie% in quo artemijC & 
^rotan. fit co^um,unctas duas, cineris.apum vel venarum drachmami, 
mufeerdae fcrupulum» meBis unciam, kdarti ckacdimas tres pingued. urfi 
'q,T f. unguent. 

Mentum barbatum potefi labofarre piWttift defluvio j, alopeeii, & 
phtheiri^ de qmbas c^ ante gerimus, aihilHcdlGi^fr necel&efh 



^5 


Tie ^d;»Cap;l,& Yngui.Tran. 

CAPVT decimum-tertium. 

Oe affectibus unguiuoi. 

Etymon unguis. Qitomodh differat ungula, Vhuni 
unguesyfimiHter acpilhidque at^oritate Hippocra^ 
tis ^ Gzicni probatur, J^enul<!C in unguibus iPtderi 
poJjunt^Ffum unguium eleganter expofuit Galenus,. 
F^itia unguium ^ eorum curatioi 

U Hguis venit.ab genitivo Graeco unguem fignifii 
cante. Multa enim ab obliquis dejf^endunt. % converfum 
eflr in G. quomodo ab iyx<^ eft ango '^ a Xi* 7 '^up. galha^ 
mtui 

Q^a ratione differant ^-quidam noil ^ 

fetis videro Gfafuanatici. p:»5«w-eftin‘ ijs, quae digitos habent i^utiguU' 
in illis, quse foMos vel bifulcos habent pedes. initio'cap. 45, 

hb. i. ungues dauptlte^nervmim fummt^ex^m/mtur. Omtiibushi^ quibus-> 
^ digiti. Et mox-cfe elephanto, mqnitdmwinf&rmgs nuinero quidem quiti^ ■ 
que, fed inSvifi acievmr, d^eretii ungulifque, fruud mguihusj, fimiles. 

UngueSifimiliter aepilos^viea^^donatos efltev veraque nutritione au- 
gefeare-j prpbabile.efbr^eademquo argumenta huc feciunt ,-> qu* fupra’ 
pro j)ilis adduxi- Confentit huic opinioni Hi^cratmlih»/Sie alim. i»? 

inquit, ^memumy & iwMngues^ ^in vxtrtm^: fup^dm'mtvmfe- 
e^pemempi de ahaf. adininif. cap, xdi. ^M mddfitn^ 

ungues' ligdmehpmqmd^exth<fi&Hntd’n^^^^ ternmi(y;cffmunxitT ffmp 1 ^^ 

' vev^cmm cunqu&iittfinfedss umvd^^ extrinfecus tdtPradm aSt^ fmu - 
^&tmim.piv radieem ipfiim mn^ihodb nervur^) ped-^etiim artenw vemque por-^- 
ngimti-unM-fef^imyvif^amy ^ Minmtti^pcura^^pam accipium. Ibi^^ 
dem : ungues arten&. & veutssimrvoque/prxrpter radicem- mttgumurr, fmfus^ 
vieai&iMmemfgrrttia:‘oj^vdr} i^.iuti- comtMtuntms, ne-f^ 0 hfi:iraciiients- 
panemrernmuqmetm^^^^ mHtmmtMdjarefcenPem^c^aBasquo^-- 

Iflias vemdaV in digitorum iin^ibus inter fe diftiiidSa’?, ac mirifici 
arte difpofitas padpexit.microfeopij' ferbeiiefieio 
HeapoHtanus.-. 

' <0ffiium'&-utiHtatemrungaium^ife^"accnrateqtie 'e^flcat (Sdbnu^- 
deufu part. cap. oftenditque Ptdmiem'- dc Arjfi&tdeim 

- n i ^ uegl^- 



64 r o P. FO RT. 'P L E M PI r De AfeB. ^ VtiguuTrdc^, 
negligentjer de eorum ufibus locutos fuifle. Qm focus 

..ut adeatur videatur que. 

Vitia porroiinguiumfunt , mfities, rugofittts ^ fcabrities, 

: color mutatus, curvatura, fijfura, cafus, pterygium. ^ 

‘"Ungues inaequales, craili & Tugofi evadunt ob fuccUm , quo Ungues 
nutriuntur, copioCus adfluentem. , Id quod, fit ex validis laboribus, 
quibus ungues circa radices cqmmOventur , idedque alimentum cppio- 
fiusfulcipiuntr 

. S cabrities unguium fit eX iiumoribus vitiofis & excremedtitijs, prae- 
; lertim melancholicis, alimento unguium lefe permifcentibus. 

Male colorati fuUt ungues, vel quia fubjedta unguibus caro male 
colorata eft :. vel quia -ipforum unguium .'alimentum vitiofum & tali 
colore praeditum eft; a qua causa oriuntur gc-macuis ill^^lbae exiles ;;a 
. p.ituita Icihcetcarafsa aiimentdiefe admifcentev Aliquando ex contufione 
fanguisTub unguem effunditur ^ & per unguem tralucens coioremioi- 
brum_vel nigricantem parito . _ 

Fiffura unguiuni plerumquea causa externa venit, ut a'vulneribuss 
aliquando ab humorum malignitate in lue venerea & lepri, 

Cafus unguium^fit ab acribus humoribus radices unguiu erodentibus, 
Sic poft ulcera & vulnera circa radices unguium,decidere folent ungues, 
pure eorum radices exedente. Ita aliquando pqft febres-maKgnas & peffi- 
lentes deciderunt ungues, &: pdft venena cu^da ffimta,& in lue venere^ 
Pterygium.eft incrementum carnis partem-unguis operiens : - lequituf 
fepe paronychiam, veLaliud ulcus circa unguem* 

Craffities,finxqualitas & rugpfitas . unguium fi a validis laboribuf 
orta eft, emendatur ccflante illa causa. h?amprogreflu temporis -ungui¬ 
bus ilHs craffis exerefcentibus dc refcftis,. meliores alij fiiccedunt» . . 

Scabrities unguium tollitur.^brafione:: deiQ impofitione -liujus em- 
plafiri: R. refinae‘drachmas duas, terebinthin. drachmam, cerae novae 
flevi hircin. ana. drachmas . duas & lemis malliches -Icrupulos quatuor 
thurisdrachmam.i MiC £ empl^: V..: . ^ . : . , : 

-Color unguium fi mutatus fit, obcontuliqnem: R. £gapeni q.v; m^ 
;iti mortario-cum olep nueum, ut fiat enapiafttumr; qupdluperpqnatur». 

Si unguis nimium incurvatus fitj,§c-lubje<^m carnem pungat^j quod 
npn raro fit inpedibus, caro imprimis fuperflua tollenda infperlb alumib» 
me ullo, vel praecipitato: poftea ungiiis, qui carni infedit, refccan<^s. 

Ad pterygium confmuendum vSepunguentum aegyptia^um j alumefe 

ullum, pr.£.cipitatiun. 

B 1 'n ' i s, 




INDEX 



A Cari quid, 52. 

Amaros tollendi ratio, f ^4. 

A choros quid, 54 . ^ 

Achores 'm pueris confiderate traUandi, 

Achores pueris quandoque falubres, 55 . 

Achoribus non [emper iundia malignitas, 

Achgrumcaufa, 5 ^ 5 . 

Achorumromedia, 5 <^. 17 . 

Acus crinalisydifcriminalis unde dicta, . 40 . 

Alopecia differt a defluvio capillorum, 

Alopecia differt ab ^phiafl 3 ^ 3 . 

Alopecia'^ Ute^venered quid habet fpeciale ' 33 . 

Antia qutd,& unde nomen habeant, . 7 . 

Areadefcriptio, 32 . 

Area connaflchpoteft homini, 53 , 

Area eft epidemia aliquando. 

Area i»puerulis fapefaftle cUtatur, 

Aream ab ortu contraUam curandi modus Eeruelioftur, 35 
Area quas haboat[pectes, j-i, 

Arearum caufa, 33 . ^ 

Arearum caufas monjiramia (tgna, jj, 

Arearum remedia elegantia, ^ efljcacia, 34 .’ 

Area unde dicia, ^32,, 

Atiflotelis decrifpitudims pilorum cama Opinio difcntitar» 37, 


B Arba etymologia varia, 6t, 

Barbaoxitum accelerantia, 62 i 
Barba tardius apparentis ^aufa, 621 
Barbam homini, pecudi barbas an reR} tribuantgrammatUu 
Barbam primus lmperamum<aluit A:drmus, 

Batbavtros graves decet, 6,1 • 

BarbamrmnQmnprimogeniumi 4iy 


'Cajam 


1 


c 


C Mjaria^eu Cdtfaries quid. 6. 

C£fariem( 6 piofamalmtmttc,utolifnjGalU. 40«. 

Calamiflrtm quid. 40. 

Caliendrum quid , unde dt£lum. a 
Calvi etyma varia. 2 u 

Calvitij caufe unde [umenda. 25. ^ 

Calvity caufa fecundum Vallefium, zq<y: 

Calvity defcriptiones. 21, 

Calvitio cur Mgyptq non laborent. 24,. 

Calvitio retardando congrua.. 24», 

Calvitium deforme omni atati ^ [exui. 21. 

Calvitium derepente fa^um narratur. 25. 

Calvitium etiam eununehis, multeribusy & ante ufum veneris accidit. 2^;; 

Calvitium nativum. 22.. 

Calvitium quare folum in fyncipite oriatur. 24^1. . 

Calvitium retardariy non^curari potejl. 24, 

Calvitium tegitur alieno capillitio. 25, 

Calvorum prudentia & afiutia exemplis probatur, zj. 22^». - 

Capj nati recenfentur. la^ 

Canitiei eaafafecundmm Uippf i^ Arifl\ examinantur. ' ii, 14.- . 

Canitiei prafervatqrium. zo. 

Canitiei [ubitOrUifloriay & eius caufa oommuni^ma, 11* 12^. , 

Canitiei remedp-anfsnes: poj?mt remvenefcere.f i^: 

Canities cur magis oriatur mcapite yCg^mkxmevn temporibus, 

Canities cur non oriatur inpUispalpebrarum^mul atque.tn capite.&mento. . : 

Canitiem fucanna Ciipit inconmodkri valenti' '* 

Canities citius rufis quam nigris, accidito-y i 6 . 

Canities ettjsm in €Ambus.& equis obfervatur. 14; 

Canities m qua parte corporis ultifno oriatur, 

Camtiesimempefiiva curat a folum amoto eo quodagXMmmgehat,.. - 'i- 

Canities mtempefiiva quibus corrigenda., ^ ... ^ . ,vL 

Canities in fembusruin fucanda, ly, ^ V i ^ 

Camties potius in hahmey quam jni?rutis'm Ji 

Canities qua nomina habeat. lO^' ’ .^ -r'- A :i 

canities quotuplex fit, lo. ^^ f 

Canities qmdy & unde derivetur. 9, 

Canities fenum venerabilis, 

Canities umverfim avaras (aufis producitur, 144 

Ca 0 iei^mQif, i, . 

_ ' *■ Capitis 



etymon i» ^ ^ 

Capom Jeu capronctt quid & unde deriventur^ 6. 

Caput honoris ergo aper lendi modus veterum, 4.5* • 

Caput humanum cur [it maxime pilofum, 2. T 

Caufia quid, 5. 4. 

Cetus quid. 39. 

Chyrones feucyranesquid, 52. 

Chyrondum remedia. 53.54. 

Ctliofum etymologia, f. 

Comam ornare feminas (blum decet, 40^ 

Coma quid, & unde ilU nomen, 6. ' 

Cornelius Cetfus pilei ufum damnat, aSt 
Crinis unde diclus. tS’. 

Crifpandi crwes medus veterum, 40, 

Crifpitudims pilorumcmfa. ly. ‘ -* ’ ‘ " 

. . ' D^‘ 

D AVfpnt deflicdPohmca opinio, 44. 

Defluvij capillorum caufa, ’ ■ 

Defluvtj capillorum caufa mn eft denfitas cutis, 28. 

Defluvq capillorum Caufasdigmfcendtmodus, 29. ' ' 

Defluvio capittomm congrua remota, 30. 31, 

Defluvium capillorum curaturus quos feopos habere deheAU %Qa 
De fluvium capillorum differt a calvitw, Z'y, 

Defluvium capillorum quid\ 27 « 

. E: 

/ $ . 


F Aviin quisah achoribus differant. 
Favi pueris quandoque faUibres, 
Favi quid fint,- 54* 

Favorum caufa, 554 
Favorum remedia, 5^, 
Fiffur&pilorum caufa, 38° 

Fijfurapilorum remedia. 42^ 


Flamines unde diUi, 3, 
furfures ^ fuifumm quidi $ §» 




i 2 


Furfures 



furfures qtiaspaitef occupent» ^» 

Tuffures quomodo[alubres, 50,- 
Furfurum caufa, 50. 

Furfurum curatio, 50. 51. 

Furfurum fgna, 5 o, 

G. 

G AUni de crifpitudlmfilorum causa opinio examinatur» 
Galenus mn attulit omnes caufas defl^vq capillorum* 28. 
Galericulusquibusmuftt..2’)*~ 

Galenculus qutd-lundedtdtus'^ 

Galerus qutd proprie ftti^ 2&, 

Garamantes medio ftr ut Bionis ovo propileo utuntur* ^ 

Germani quomodo crims to^ _ 4 i« - 

^ w. 


H Flcydrtaqmd. ' 5 ^»* 

HeLcydria nonfemper maligna, '5 fi' 

Beldcydrtorum caufa, . 

Belcydriotum ^remedia, 5 8. ^ 



^pachimi^aftory dtflica Folonica causa fententia. 
ISlw/iai C&far ius laurea corona gejianda maximi fecit, ' 


0, 



Longtiudmis pilorum caufa, < ^j* 7 

; c 

'^J^^^ffdiUsFkinusmorofuiinufupiUolorumi 27 »" 'K ‘5*1 ■ >. 

XVi Menfi etymologia,. ''o> ' 

Microfcopio videntur venula in ungmbfis» 6^» .'..-.uV 

Morpiones enecantia* 54.; -v-i»'. 

Horpiones quid} 

e^C ChT! Us\v.'.\_^^ 

' - : ' - . I 


I"';0 
s' vO 


.,»/< - i 



tr?VAv,.\ £ 


.occipitis 





etymlegtal 

Ophiafis differt ab alopeciJi. 55* 
Ophiafis differt a defluvio capillorum» x 51 . 
Ophtafls quidi unde di&a? 32^ ■ 


quMs pmtibuspechUs glgnanturl 51. 5^ 
Pediculis adverja remedia imernar 54* 53* 

Pediculis adverfa externa» / 

Pediculorum caufa» - - 

Petafus qui^, 4.26. 

petronij momtto calvum* , ' 

Phtheiria^s quidl 51 , 

pileorum^fus novus, x2'-' 

Pileos antiqui ufurpabant certU impbribtis, cJr certaperfbn&i ' 
Pilei ufus quibus conveniat, quibUs non» urj »" 

Pileus quid proprie flt, zSir • = c - 

Pilorum ciliarium abundantia caufa. 59. 
pilorum ciliarium alienus colon curatio. 60» ' 

Pilorum ciliarium defectas caufa & yifui incommodat, ■ 5^9» - 
curatio. 6ol^ 

Pilorum ciliarium inverfionis caufa ^ curatio, 5 • 

Pilorum Ciliarium Phtheiriafees cdafa. ^xi 
Pilorum vita probatur. 7, 8, 

Pilos brevesgeflandi mos a Caroio Qmntofil%, 

Pihs effeporofosfenfti notum. 8. 

Pilos longiores tollsndvmodi fex dntiqttisi -38 » - * 

Pilos tingentia-colore flavo, 19, 

Pilos tingentia colore nigro. 190 - 

Pilus quid ? undO diUus ^ ^ ^ ^ • 

Pinguitudinis pilorum caufa. 38-^ 

Pinguitudinis pilorum remedia. * 42. ’ ^ 

Plica capillorum non inducitur arte fullonica. 4^. 

Plica contorti capilli veri fundunt fanguinem. ^6» 

Plka curanda fpecifico alexipharmah^ 4^i' ' 

Plka differt a colica biliofa. 49. ‘ ... ^ 

°h'S . i 




■Tlka differti lae vMena:^ fmhuto, 49 , 

Tilca caufin. 42. 

PlicageNer4iionis Davijfoni refutatur» 

Plica nomen Polonicum. 44 . , ? . v.. ’ (,p ^ ' 

Pltca fignA& fymptornata, 43 . 44. ; ' - > r:,!o • 3 V-/ 

Piica eft contagtofa. . 44 , \ ' 

Plica femina immedicabilis mdfcula non item, ■ 44 . 

Plica labor antes, foft vena feciionem & purgationem vere peius habent, 47. 
Tlicam comitans debilitas^ tremor & pall¥rmn a pilorum complicatione, 4 ^, 
PliCam fabulofam e^e & imaginariam mde fcribtt Davtjfonas. “^ 44 . 

^Plicam fequentlsophtalmta curanda ratio Davifmi inyrobatur» ^ 

■Plica non fit quod crines non pe^inentur, 47 , 

Plica quibus regionibus familiaris ? 42. . 

Plica quid fit-} 42 . , ^ ^ 

Plica qaotuplexfit l 42. . ; 1 ‘ 

Plicas aliquot mames fime damno prafciditDafijfmuSf qm cuful 4^0 
Plica fine pediculis obfervata, 4.4, 

-Porriginis, caufa & figna, fo. 

Porriginis curatio. . 

iPorrigo ^uid-? ^,0, 

Porrigo quomodo jit falubris, 

Tjilottum medicamentum, 39. ;C.- v 

PfydraciaquidX eorum caufa, 

Pfydradorum remedia. 58 . 
iPterjgium quU% remedia, 64. 




R. 


R Anarumviridiumfanguispilos renafcinon prohibet, ^ 
Pigiditatis pilorum caufa, 38-. 

Piigiditatis pilorum remedia 41, 

P.oderici a Fonfeca deplicAconjultatio, 4^, 


S caphium quid % 39. ' ; 

Spondam de pltcd Polonica fententia* 43 .* ' > > . r”. 

Supercilmumotymologia 5, ‘ ‘ ] ■ 

Superciliorum ptU cur non canefcaat, 16“ ... 

Sjncipitis etymologia, 5. ^ " TtfnpStm 




f’^TwporaM ttjmologia, 5« 

31 Tinea curata ditiis, ff*0 
TincACaufa & jigna. jy. 

Tinearecenvs & inveterata remedial 5^ ? 7 » 
Tinea non eft fempermahgna. 55* 

Tinea^idfit? f4. 

Tondere c^t ad cutem eft falubre, 38, 

Tonderi eo modo qui fuerint foliti, 39, 

Tonfura duplex genus, 39, 

Trka fea trkbma <juid? 42, 

- V 

' Ena in ungtbus vifa nota, ^3, 

Vermiculi capillorum, 51. 

Vermiculorum capillorum caufa, 5^»- 
Vermiculos capillorum enecantia, 54^, 

Vngues vivere probatur, 

Vnguis differt ab ungula, 6^, 

VngUisMjmon, 

Vnguium-^cafus caufa 64» 

Vngmum curvatur a caufa & cmaiio. ^4.- 
Vngmum inaqualitatts caufa. 64. 

Vnguium fiffura caufa & eutatioi <$4. 
f uguium male coloratorum caufa, 6 


I’ Ni I S*
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Texts

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "De affectibus capillorum et unguium tractatus"

See other formats
